Strona:PL Gąsiorowski Wacław - Królobójcy.djvu/279

się do ruchu emancypacyjnego. Od myśli o wyzwoleniu kobiety do myśli o wyzwoleniu ludu był jeden krok. Nauki socjalne obudziły hrabiankę Zofję — Czernyszewski i Dobrolubow rozwarli przed nią księgi niedoli miljonów… I hrabianka Zofja poszła za nimi.
 Ile Perowskaja potrzebowała hartu, aby zwalczyć przeciwności, aby przezwyciężyć, stawiane jej przez rodzinę zapory, aby pokonać nieufność do hrabiowskiego tytułu, a wszędzie miłość i cześć dla siebie ocalić — możnaby o tem księgi pisać. Można drugie księgi poświęcić heroizmowi dziewczyny, jej oddaniu się idei, samozaparciu.
 Perowską już aresztowano po raz pierwszy w 19 roku życia (1873 r.), gdy w Petersburgu, za Aleksandro Newskiemi rogatkami, pośród gromady robotników, apostołowała nowe prądy socjalne. W dziewiętnastym roku życia wtrącono Perowską do kazamat Petropawłowskiej fortecy. Kilkomiesięczny pobyt Perowskiej w więzieniu miast ją złamać, zgnębić — wzmocnił.
 Perowską wypuszczono za kaucją — ale wypuszczono ją, by tem lepiej może ją strzedz. I już od roku 1873 Perowskaja jest ściganą, otoczoną dozorem policyjnym. Hrabianka Zofja nie myśli wyrzec się przekonań, nie myśli zaniechać pracy. W rok potem zostaje akuszerką, aby tem samem ludowi nieść pomoc tem dzielniejszą. Wszystkie swe fundusze oddaje biednym, obraca na zakupy książek dla nich, lekarstw, odzieży.
 Dwudziestoletnia dziewczyna wydaje wojnę całej nędzy ludu rosyjskiego.
 Proces 193-ch ogarnia Perowską. Ta ani myśli się bronić lub szukać koligacji. Hrabianka z całym zapałem mówi o niedoli i ucisku miljonów. Sąd uwalnia