oszalałem, byłbym rozszarpał nikczemnika, który wymierzył pierwszy cios. I oto ja, który na śmierć zesmutniałbym, gdyby takie drzewo w mym ogrodzie uschło ze starości, muszę patrzeć na to morderstwo! Jeszcze na jedno zwróć uwagę, mój drogi, na poczucie przywiązania, tkwiące w ludziach. Cała wieś oburzona jest, a nowa pani pastorowa pozna niebawem po ilości jaj i masła, oraz innych przejawach sympatji, jaką ranę zadała całej gminie. Żona nowego proboszcza (stary zmarł) jest to chuderlawa, chorowita osoba. Nie ma ona serca dla świata, bo świat się nią wcale nie interesuje. Jest ograniczona, a sądzi, iż jest uczoną, zabawia się studjowaniem kanonów[1], zajmuje się bardzo gorąco modnem dzisiaj, moralno-krytycznem reformowaniem chrześcijaństwa[2] i wzrusza wzgardliwie ramionami nad mrzonkami Lavatera[3]. Zdrowie jej jest silnie podkopane i dlatego cały świat nie ma dla niej jednej chwili radosnej. Tylko tego rodzaju kreatura mogła się ośmielić kazać ściąć moje drzewa. Nie mogę się, jak widzisz, uspokoić. Wyobraź sobie, twierdzi, że opadające liście zanieczyszczały jej podwórze i przygnębiały ją, drzewa pozbawiały ją światła, a kiedy orzechy dojrzewały i dzieci rzucały na nie kamieniami, to ją denerwowało i przeszkadzało jej w głębokich dociekaniach porównawczych nad dziełami Kennikota[4], Semlera[5] i Michaelisa[6]. Zauważywszy, że ludzie we wsi,
- ↑ Krytyczne badanie autentyczności poszczególnych ksiąg Pisma św. (ksiąg kanonicznych).
- ↑ Chodzi o racjonalistyczną teologję, która z całym krytycyzmem bada księgi biblijne i podkreśla pierwiastki ludzkie w chrześcijaństwie.
- ↑ Lavater uważał całe Pismo św. za słowo Boże w dosłownem znaczeniu. Stanowisko to uwydatnił zwłaszcza w dziele Aussichten in die Ewigkeit.
- ↑ Benjamin Kennikot (1718 — 1783), uczony hebraista angielski. Jego wydanie starego testamentu wyszło jednak dopiero w latach 1776 — 1780.
- ↑ Jan Salomon Semler (1725 — 1791), teolog w Jenie. Główne jego dzieło nosi tytuł: Abhandlung von freier Untersuchung des Kanons (1771 — 1775).
- ↑ Jan Dawid Michaelis, teolog w Getyndze, wydał tłumaczenie pisma św. starego testamentu z objaśnieniami.
