Strona:PL Goethe - Cierpienia młodego Wertera.djvu/37

przyczem bohater Cierpień otrzymał wiele rysów Goethego, jest jednak wrażliwszy, miększy i stalszy.
 Cierpienia młodego Wertera, które tak silnie są związane z osobistemi przeżyciami Goethego, nie pozostały też bez wpływu na dalsze jego życie. W pierwszych zaraz latach zyskał Werter Goethemu niebywałą popularność i rozsławił jego nazwisko szeroko. Te róże sławy miały jednak i kolce! Goethe w rozwoju swoim duchowym poszedł wkrótce dalej. Stworzywszy Cierpienia młodego Wertera, wyzwolił się zarówno z nastroju, którego Werter jest wyrazem, jak i z chorobliwego usposobienia i myśli samobójczych. Z czasem utwór stał mu się prawie obcym, dla wielu jednak ludzi Werter był wciąż jeśli nie najznakomitszem, to najbardziej charakterystycznem dziełem Goethego. Toteż nieraz w chwili, gdy Goethe najmniej się tego spodziewał, witano go jako autora Wertera. Dość przypomnieć, że sławny aktor Talma, a także Napoleon, za przedmiot swej rozmowy z Goethem obierali Wertera.
 Publiczność przyjęła Wertera z entuzjazmem. Nie zadowalano się samą lekturą, lecz zaczęto zaraz szukać rzeczywistych przeżyć, które były podkładem akcji utworu. Znalazł się też wkrótce i komentator, który rzekomo najautentyczniejsze dane o Wetzlarze, Jeruzalemie itp. podawał w druku. Miejscowość opisywana w Werterze (Garbenheim, odpowiadający Wahlheimowi w powieści) stała się celem pielgrzymek, a wycieczki na rzekomy grób Wertera i odprawiane na nim przez entuzjastycznych wielbicieli obrzędy, tudzież nocne procesje do domniemanego grobu Wertera były aż nadto wymownym dowodem kultu werterowskiego. Ubranie, w jakiem Werter kazał chodzić bohaterowi swej powieści, stało się wkrótce powszechną modą, do czego zresztą przyczynił się i sam Goethe, ubierając się w tej epoce swego życia w niebieski frak i żółtą kamizelkę.