Strona:PL H Mann Diana.djvu/23

 — Ale wówczas, — dodał z rzeczowym spokojem, — znajdowano się w tym błędzie.
 Na takich rozmowach kształtowały się poglądy religijne Violanty.
 — Czy kraj jest spustoszony przez Turków? — pytała.
 — Tak mówi lud. Błędne to mniemanie wypowiedziane jest w tak zwanych pieśniach ludowych, naiwnych utworach, zupełnie pozbawionych artyzmu... Czy chce pani wiedzieć, kto go spustoszył? Głupota, zabobon i gnuśność, duchowi Turcy i nieubłagani wrogowie postępu człowieczego.
 — Ale gdy Pierluigi Assy był provveditore Dalmacji, sprawy stały z pewnością inaczej. A republika Wenecka także teraz znikła? Kto ją zburzył?
 Stary Francuz wskazał palcem na swoją pierś:
 — My.
 — Ach!
 Zwróciła się do niego ramieniem.
 — W takim razie zrobiliście coś zupełnie niepotrzebnego... Czy pan zresztą sani był przy tem, monsieur Henry?
 — Przed sześćdziesięciu ośmiu laty. Byłem wtedy mocnym zuchem.
 — Nie wierzę panu.
 — I nie potrzebuje pani wierzyć. Ze wszystkiego, co się pani mówi, powinna pani wierzyć co najwyżej w połowę, i to tylko chwilowo.
 Światopogląd Violanty uzupełniał się przy pomocy tych nauk.
 Wszelkie wiadomości, zaledwie je jej udostępniono, stawiane były odrazu w wątpliwość. Uważała za zupełnie naturalne nic wierzyć w żadne fakty; wierzyła tylko w marzenia. Gdy w błękitne dni przenosiła się do ogrodu, słońce jechało z nią, jak złoty rycerz. Siedział on na delfinie,