Strona:PL Hadaczek Polygnotos.pdf/19

nem (490) malowana przez Panainosa i Mikona; szeroka zaś ściana naprzeciw wejścia ukazywała dwa obrazy mytologiczne: walkę Amazonek Mikona i Iliupersis Polygnota. — Nader cenną byłoby zdobyczą, gdybyśmy potrafili głębiej wniknąć w kompozycyę ateńskiej Iliupersis, która datą powstania wyprzedzała obraz delficki. Na podstawie bardzo pobieżnego opisu Pausaniasa przypuszczać należy, że Polygnotos, obrabiając dwukrotnie ten sam temat, przedstawił go w obu redakcyach w szczegółach nieco odmiennie. W zdobytym Ilionie byli zebrani bohaterowie heleńscy, by sądzić Aiasa za jego czyn bluźnierczy. Głównym więc epizodem ateńskiego obrazu była zniewaga Aiasa wyrządzona Kassandrze. Obok pięknej wieszczki widać było mnóstwo branek trojańskich, między któremi znajdowała się także Laodike z rysami Elpiniki, siostry Kimona. Jest rzeczą wielce prawdopodobną, że malowane wazy attyckie piątego wieku z przedstawieniami Iliupersis zawisłe są raczej od obrazu ateńskiego, aniżeli od malowidła delfickiego. W tym wypadku należałoby szukać w tem kole pomników motywów Polygnotowych i starać się je zestawić celem rekonstrukcyi arcydzieła Polygnota. Wypada dodać, że według wzmianki Synesiusa, którą niektórzy uczeni niesłusznie w wątpliwość podają, obrazy Pstrego Portyku były malowane na płytach drewnianych lub terrakotowych (σανίδες), które z końcem IV w. po Chr. usunięte zostały z pierwotnego miejsca.
 Kiedy Kimon w roku 475 sprowadził z wyspy Skyros pośmiertne szczątki Teseusa, któremu Ateńczycy wybudowali wspaniałą świątynię poruczył zapewne Polygnotowi razem z Mikonem sprawę przyozdobienia jej wnętrza mytologicznemi malowidłami. Cztery wielkie kompozycye przedstawiały ważne wypadki, w których wsławił się narodowy bohater: a więc walkę Ateńczyków z Amazonkami, Lapitów z Kentaurami z okazyi wesela Peiritoosa, sławne zajście młodzieńczego Teseusa z Minosem w czasie wyprawy do Krety i śmierć herosa ateńskiego w kraju Tesprotów. Napewno wiemy, że Mikon malował awanturę Teseusa z Minosem, do rozstrzygnięcia zaś tego, który obraz z trzech innych należałoby przypisać Polygnotowi, nie posiadamy całkiem pewnej podstawy, jakkolwiek współudział mistrza z Tasos w tych monumentalnych pracach narzuca się sam bez żadnej wątpliwości.
 Wespół z Mikonem przyozdobił Polygnotos malowidłami także ateńską świątynię Dioskurów tak zwane Anakeion. Podczas gdy Mikon przedstawił w jednym obrazie wyprawę Argonautów, w których liczbie znajdowali się Dioskurowie, przypadło Polygnotowi w udziele przedstawienie w drugim obrazie wesela ich z córkami Leukipposa.
 Także ślady tych kompozycyj muszą istnieć w malarskich i rzeź-