Strona:PL Henryk Samsonowicz - Krzyżacy.djvu/34

wegii. Zwiększył się handel futrami i produktami leśnymi, coraz bardziej znaczącą rolę odgrywał przewóz metali – żelaza i miedzi. Rozwój Polski, Szwecji, Litwy, Rusi powodował wzrost zapotrzebowania na produkty przywożone bądź z zachodu, bądź z Nowogrodu: kosztowności, korzenie, sukna, jedwabie, wina, broń, ryby morskie i sól. W rezultacie kupcy niemieccy zdobyli monopol w handlu Europy Zachodniej ze Skandynawią i Rusią nowogrodzką, intensyfikując przy tym życie gospodarcze nad Bałtykiem a także i nad Morzem Północnym. Rzecz prosta – między poszczególnymi miastami występowały sprzeczności, wybuchały spory, ale wspólne interesy były silniejsze od rozbieżności. Walka o przywileje handlowe (reglamentację cen, ułatwienia w żegludze, zniesienie prawa nadbrzeżnego, usługi celne, ochronę osobistą, własne sądy) łączyła poszczególne gminy niemieckie, tym bardziej że korzystna koniunktura nad Bałtykiem tworzyła pola działania dla wielu przedsiębiorców. Pod przewodem Lubeki, poczynając od schyłku I połowy XIII w. zaczęły powstawać sojusze i układy międzymiejskie, które przerodziły się wkrótce w luźny związek (konfederację) miast na obszarze od Kolonii po Rygę i Rewel (Tallin). Ta tzw. Hanza niemiecka obejmowała też ośrodki znajdujące się w północnych Niemczech – Nadrenii, Fryzji, Oldenburgu, Meklemburgii, Saksonii, Brandenburgii oraz miasta na obszarach pozaniemieckich – we Flandrii, Holandii, Danii, Szwecji, na Pomorzu, w Inflantach. Coraz częstsze zjazdy przedstawicieli władz reprezentujących mieszczańskie samorządy ustalały wspólną politykę wobec państw i władztw terytorialnych na rozległym obszarze Europy. W obrębie zainteresowań Hanzy znajdowała się Portugalia (sól z Setubal), Akwitania, Anglia, Szkocja, Islandia, Norwegia, Dania, Francja, Szwecja z Finlandią, Ruś nowogrodzka i Ruś Halicka, Polska, Litwa, Prusy, Węgry, nie mówiąc oczywiście o krajach niemieckich. W XIII w. zatem strefa bałtycka została włączona do systemu gospodarczego (i ustrojowego poprzez rozwój miast samorządowych) całej północnej Europy. W jej ogólnym systemie grała rolę podwójną: handlową (dostarczyciela produktów poszukiwanych na zachodzie, rynku zbytu na wyroby przemysłowe, szlaku łączącego z Rusią) i społeczno-

32