Strona:PL Henryk Samsonowicz - Krzyżacy.djvu/37

III wydał bullę, w której wzywał kler polski do poparcia wysiłków misyjnych prowadzonych przez cystersów z wielkopolskiego Łekna. Mimo różnych tarć i sporów udało się cysterskim misjonarzom, którzy znaleźli się pod bezpośrednią opieką arcybiskupa gnieźnieńskiego, nawrócić pewną grupę możnych pruskich na prawym brzegu dolnej Wisły. W 1216 r. sam papież ochrzcił przybyłych do Rzymu dwóch naczelników plemiennych, a ich misjonarza, cystersa Chrystiana, wyświęcił na biskupa Prus. Nowe biskupstwo, powstałe zapewne na szczycie delty wiślanej w Zantyrze, pomyślnie rozwijało się przez parę lat, ale na przeszkodzie umocnienia jego znaczenia stanęły wojny z Prusami broniącymi się przed chrystianizacją. Na IV soborze laterańskim papież zobowiązał wszystkich rycerzy chrześcijańskich do udziału w wyprawach krzyżowych. Kto nie miał środków na wyprawę do Ziemi Świętej, miał walczyć z bliżej mieszkającymi poganami. Stanowiło to zachętę do atakowania Prus dla Niemców, Duńczyków, Polaków. Co prawda, były też i inne plany. Zwierzchni książę Polski, Leszek Biały, który wymówił się w 1221 r. od wyprawy do Palestyny (motywując Honoriuszowi II, że nie ma tam piwa, do którego jest ze swoim rycerstwem przyzwyczajony) zaproponował nawracanie Prusów w dość oryginalny sposób. Miał być założony w Prusach wielki targ, na którym obok wymiany żelaza, soli i innych produktów prowadzono by misję drogą pokojową. Narastający napór Prusów z jednej, a krzyżowców europejskich z drugiej strony pokrzyżował te zamiary. Pozostawała wojna i umocnienie, w miarę możliwości, działalności misyjnej Chrystiana. W 1222 r. otrzymał on wielkie nadania w ziemi chełmińskiej, która jednak już była splądrowana, a może i zajęta przez Prusów. Niewiele pomogła też ogólnopolska „stróża” rycerska organizowana na północnej granicy Mazowsza. Aby ją wzmóc biskup Chrystian zaproponował osadzenie zakonu rycerskiego. W 1228 r. w Dobrzyniu nad Wisłą osadzeni zostali Milites Christi de Dobrin, rycerze Chrystusa zwani braćmi dobrzyńskimi, którzy jednak bez odpowiedniego zaplecza finansowego i demograficznego z trudem sami się bronili przed atakami Prusów. W 1235 r. połączyli się oni z Krzyżakami.

35