Strona:PL Henryk Samsonowicz - Krzyżacy.djvu/61

Pierwsze plany rozbiorów Polski (zapewne z inicjatywy Krzyżaków) powstały w 1393 r. na dworze Zygmunta i przewidywały udział w tej akcji Węgier, Brandenburgii i państwa zakonnego. Oczywiście Litwa miałaby zostać oderwana od wspólnoty z Polską i pozostać obszarem akcji krzyżackiej. Zagrożenie Europy Wschodniej przez Turków, zbyt duża potęga Polski i Litwy, początki rewolucji husyckiej uniemożliwiały te plany. Ale stosunki między Malborkiem a Krakowem pogarszały się, co szło w parze z niesnaskami handlowymi na szlakach łączących Bałtyk z jego polsko-węgierskim zapleczem, rosnącą penetracją Zakonu na Mazowsze, wreszcie wybuchem antykrzyżackiego powstania na Żmudzi wspieranego po cichu przez Litwinów. Obie strony przygotowały się do zbrojnego rozstrzygnięcia w warunkach, które dla Zakonu nie były korzystne. W tym czasie powstała druga unia wpływająca na losy państw w Europie Północnej. W 1397 r. królowa duńska Małgorzata ozdobiła skronie swego małoletniego wnuka, Eryka XIII trzema koronami państw skandynawskich. Dania, Norwegia i Szwecja (z Finlandią) miały cieszyć się wspólnym władcą. Walki wewnętrzne i tam doprowadziły do różnych konfliktów, w czasie których Zakon zajął Gotlandię. Mimo pozornego sukcesu musiał teraz kierować swe siły na dwa fronty. Jeśli w połowie XIV w. był on bodaj największą siłą polityczną w strefie Bałtyku, to w początkach XV w. i Dania, sprzymierzona z innymi państwami Skandynawii, i państwo polsko-litewskie – stały się przynajmniej równorzędnymi przeciwnikami, z którymi trzeba się było poważnie liczyć. Jeszcze wcześniej, w 1370 r. pokój w Stralsundzie kończył zmagania między Danią a konfederacją miast niemieckich zrzeszonych w Hanzie. Związek miast wszedł w okres swego najintensywniejszego rozwoju. Zjazdy hanzeatyckie na ogół organizowane przez Lubekę, podejmowały decyzje mające istotne znaczenie dla działalności gospodarczej nad Bałtykiem. Zakon był sprzymierzeńcem Hanzy, wielki mistrz nosił nawet tytuł jej protektora, ale miasta państwa zakonnego coraz bardziej zaczynały się oglądać nie na władze krzyżackie lecz na uchwały zjazdów hanzeatyckich. Sprzeczności między Hanzą a interesami szafarstw zakonnych powiększały się.

59