Strona:PL Henryk Sienkiewicz-Pisma zapomniane i niewydane.djvu/409

Ta strona została uwierzytelniona.

dawno wychodziło cztery, obecnie zaś trzy[1] wychodzi w Chicago — i wydawnictwa, puszczane w świat przez księgarnie polskie, założone w Chicago, Milwaukee i Detroit. Główną jednak siłą, podtrzymującą jaką taką jedność moralną, jest kościół i przewodniczący polscy księża. Kościół grupuje wokół siebie przewodniczących robotników lub chłopów i wytwarza coraz nowe parafje; ksiądz żeni, chrzci, grzebie, a przedewszystkiem uczy. Duchownemu nietylko przynosi to dochody, ale daje mu wpływ polityczny, on bowiem rozporządza głosami swoich owieczek. Taki stan rzeczy może się komuś nie podobać, co mu jednak nie przeszkadza istnieć. Być może nawet, że przewaga wpływu czysto kościelnego sprowadza pewną wyłączność i zacieśnienie granic polsko-amerykańskiej gminy, usuwa bowiem np. protestantów, których wielu znajduje się między Ślązakami lub Mazurami pruskimi. Z drugiej strony jednak należy wyznać, że ogół ludności skupia, wytwarza z niego społeczne jednostki, nie daje mu rozpraszać się i ginąć marnie między obcemi żywiołami, a nakoniec staje się wyłączną opieką dla takich nowo przybyłych, których losy skreśliłem na początku niniejszego szkicu.



  1. „Gazeta Polska Katolicka“ pod redaktorem Barzyńskim, „Gazeta Polska Chicagowska“ pod Dyniewiczem i „Orzeł Polski“.