Strona:PL Henryk Sienkiewicz-Pisma zapomniane i niewydane.djvu/432

 Objaśniam to przykładami z moich własnych utworów:
 Szkice węglem powstały z obserwacji stosunków wiejskich po uwłaszczeniu, które to uwłaszczenie wytworzyło (dziś już, na szczęście, zasypaną) przepaść między dworem a chatą.
 Trylogja. Z rozczytywania się w kronikach i pamiętnikach z epoki, którą odczuwałem artystycznie mocniej, niż inne okresy dziejów — i z chęci pokrzepienia serc.
 Bez dogmatu. Z refleksyj, do czego prowadzi rozmaitych genjuszów bez teki zbytnia samoanaliza i wogóle przerafinowanie.
 Quo vadis. Z wczytywania się w Tacyta, za czem poszły inne źródła — z wrażeń, zebranych podczas dłuższego pobytu w Rzymie.
 Krzyżacy. Z odczucia chwały narodowej w przeciwstawieniu do dzisiejszej narodowej niedoli.
 W pustyni i w puszczy. Z miłości do naszych dzieci i ze wspomnień podróżniczych.
 2) Każdy pomysł leży we mnie długo i, jeżeli tak można rzec, fermentuje, nim się do niego zabiorę. Przykład: Zagłobę wprowadziłem do Ogniem i mieczem, aby całość obrazu nie była zbyt posępna, tymczasem wyrósł mi on na jedną z głównych postaci i przewędrował przez trzynaście tomów. Nieraz w ciągu pracy wprowadzam nowe figury dla pełni życia lub dla dokładniejszego przeprowadzenia przewodniej idei.
 3) Ponieważ myślę, że najwyższą sztuką i naj-