i dyliżanse zdawały się zupełnie dostatecznie odpowiadać w roku 1800 potrzebom komunikacyi w Europie, a z drugiej strony rozumni administratorowie państwa rzymskiego i chińskiego powinniby byli zrozumieć w stosownej chwili wielką użyteczność szybszych sposobów przewozowych od tych, którymi rozporządzali. Wynalazek lokomotywy nie był też wynikiem niespodzianego odkrycia siły pary, której kilka zastosowań mechanicznych było znanych już od 2000 lat; używano jej do pompowania wody, do otwierania drzwi, do poruszania zabawek — dawno przed erą chrześcijańską. Możnaby jeszcze przypuścić, że to udoskonalenie było wynikiem nowego, bardziej systematycznego użycia danych naukowych, metody wprowadzonej przez Bacona[1] i stosowanej w dalszym ciągu przez Towarzystwo Królewskie. Jednakże przyczyna zdaje się być jeszcze inną, choć niewątpliwie nowe przyzwyczajenia umysłowe, które promieniowały z tego ogniska nauki, grały już swoją rolę. Ludzie, których nazwiska umieszczają na czele historyi tego wynalazku, postępowali przeważnie według metody empirycznej i maszyna Trevithicka[2] biegła po szynach, statek Evansa[3] płynął po rzece Hudson przedtem jeszcze, zanim Carnot[4] wyłożył jego ogólną zasadę. Nie było zupełnie, tak jak w historyi elektryczności, dedukcyi, które prowadziły od teoryi do praktyki i mogły wytłomaczyć zastosowanie maszyny parowej przez impuls ze strony nauki.
Nie wydaje się również ów wynalazek być bezpośrednim skutkiem nowych sposobów topienia i odlewania żelaza, to znaczy skutkiem zamiany w pracach metalurgicznych drzewa na węgiel w celu otrzymania wyższej temperatury.
W Chinach używano już węgla ziemnego od wieków, aby wytapiać z rudy żelazo. Nie ulega wątpli-
- ↑
Francis Bacon (1561-1626) — angielski filozof, uznawany za jednego z twórców nowożytnej metody naukowej i empiryzmu.
- ↑ Richard Trevithick (1771-1833) — brytyjski inżynier, wynalazca i mechanik, konstruktor pierwszej lokomotywy parowej, 1804.
- ↑ Oliver Evans (1755-1819) — amerykański wynalazca, inżynier i biznesmen; konstruktor napędzanej silnikiem parowym amfibii.
- ↑ Nicolas Léonard Sadi Carnot (1796-1832) — francuski fizyk, inżynier wojskowy i matematyk; jeden z twórców podstaw współczesnej termodynamiki, autor teorii silników cieplnych.
