chwilowego zasłuchu zestawiło się oto.“
Jakkolwiekbądź, methoda opowiadania wypadków dziejowych u Herodota równie jak u Thucydidesa trafnie odgadnięta i zastósowana, owa methoda, mówię, plastycznego wystawiania rzeczy, tyle słusznie sławiona a dziś całkiem zaniedbana. Zasadza się ona u starożytnych, jak wiadomo, na przenoszeniu żywcem na karty historyi tego co się w rzeczywistości wydarzyło. Dziejopis wypatrzywszy i ogarnąwszy myślą całokształt wypadków przezeń opowiadać się mających, jak się istotnie na scenie świata w łańcuchu przyczyn swych i skutków acz rozramieniając rozmaicie przecież pod naciskiem jednéj naczelnéj idei rozwijały i rozwinęły — tak odtwarzał je czy powtarzał tylko umiejętnie, słowem w całéj bezpośredniéj życia dramatyczności skończoną całość podającém pamięci. Mógł dziejopis téj methody nie dowidzieć wszędzie dokładnie i obraz przedstawić nie zawsze wierzytelnie odbijający swój żywy prototyp; ale czyż oschłe narracje a jeszcze oschlejsze rezonady późniejszych tak zwanych pragmatystów, dokładniejsze przedstawiły i przedstawiają rzeczy wizerunki? Wreszcie nie poetycznie tylko pięknie powiedział wieszcz poeta:
lecz nim się zaśmieje,
„Niechaj powie uczony, czem są wszystkie dzieje.“
Natomiast co do prawdziwości podawanych
