Strona:PL Herodot - Dzieje.djvu/46

mnadów. Kandaules, którego Grecy nazywają Marsilem, władzca Sardów, był potomkiem Alkaeosa, syna Heraklesa. Agron bowiem syn Ninosa, wnuk Belosa a prawnuk Alkaeosa pierwszy z Heraklidów był królem w Sardes, Kandaules zaś ostatnim. Ci zaś, którzy przed Agronem panowali nad tą krainą, potomkami byli Atysa Lydyjczyka, od którego cały ten naród nazwisko Lydów przybrał, wprzód zwany Maeońskim. Od tych to dawnych królów Heraklidowie przejęli panowanie z natchnienia wyroczni, zrodzeni z niewolnicy Jardany i Heraklesa, i trzymali je przez dwadzieścia i dwa pokolenia ludzi, pięćset pięć lat, syn zawsze po ojcu biorąc rządy aż do Kandaulesa syna Myrsosa. Ten tedy Kandaules kochał swoją żonę, i w miłości swojéj mniemał ją być najpiękniejszą z kobiet. Tak był przeświadczony; miał zaś pomiędzy kopijnikami przybocznemi niejakiego Gygesa, syna Daskyla, którego przed innymi miłował; temu Kandaules najważniejsze z swoich spraw powierzał, i teraz piękność swéj żony nad miarę wychwalał. Po niejakim czasie (musiała bowiem Kandaulesa spotkać przygoda) tak rzekł do Gygesa: „Gygesie, gdy nie zdaje mi się abyś uwierzył mojemu opowiadaniu o piękności méj żony (uszy bowiem ludzkie mniéj są dowierzające jak oczy), uczyń, abyś ją zobaczył nago.“ Ten zaś gwałtownie zawoławszy, rzecze: „Panie, z jakąż niezdrową odezwałeś się mową, rozkazując mi, abym panią swoją nago oglądał? kobieta zdejmując z siebie tunikę, zdejmuje zarazem wstyd. Od dawna już ludzie wynaleźli prawa przystojności, z których pouczać się należy; jedném z nich jest, aby każdy patrzał swego. Ja wierzę ci, że ona jest najpiękniejszą ze wszystkich kobiet, a ciebie upraszam, ażebyś się nie domagał odemnie uczynków zakazanych.“ Tak mówiąc wzbraniał się Gyges z obawy, aby ztąd co złego dlań nie wynikło; na co mu Kandaules tak odpowiedział: „Wzmóż się Gygesie, i nie obawiaj ani mnie, jakobym próbując cię taką mową podchodził, ani téż żony mojéj, abyś z niéj jakiéj szkody nie poniósł; zgoła ja bowiem tak urządzę, iż ona ani się dowie, że była od ciebie