Strona:PL Hugo Zathey - Antologia rzymska.djvu/15

LITERATURA RZYMSKA.

---

WSTĘP.

 Literatura rzymska czyli łacińska jest tylko przeważnie echem literatury greckiej — a mimo to ma pierwszorzędne światowe znaczenie. Pomogło jej do tego niemało chrześcijaństwo, które na gruzach wszechpotężnego pogaństwa wzrosło, zakwitło i powoli całą niemal ogarnęło Europę. Przyjęło bowiem chrześcijaństwo język łaciński za swój własny i za kościelny, przechowało znaczną liczbę dzieł pogańskich pisarzy — i tym sposobem, gdziekolwiek zatknięto krzyż, wprowadzano równocześnie kulturę rzymską i język Rzymian. Stał się też ten język niejako światowym i zdawało się przez kilkanaście wieków, że tylko tym językiem pisać i tylko w nim uczyć się można. Jakkolwiek bardzo ubolewać trzeba, że świat nie poznawał wzorów prawdziwie pięknych z literatury greckiej, właściwej matki wszystkich innych, to z drugiej strony dobrze było, że poznawał przynajmniej jej uczenicę i naśladowniczkę z wielu względów znakomitą, że ona stała się nauczycielką i mistrzynią narodów i była podstawą całej średniowiecznej i nowoczesnej cywilizacyi.
 Literatura rzymska zjawia się o kilka wieków później niż grecka. Na pielęgnowanie poezyi i sztuki nie pozwalały pierwszym Rzymianom usposobienie i charakter, a zwłaszcza stosunki, wśród których żyli. Byli to prości rolnicy, ludzie cnotliwi, dbający o powagę i uczciwość, ale zajęci głównie wywalczaniem sobie bytu politycznego i osobistego mienia. Walki, które bezustannie prawie prowadzili, wywierały dobry wpływ na rozwój historyi, wymowy i prawa, t, j. tych rodzajów prozy, które z czynem, energią