Strona:PL Istrati - Żagiew i zgliszcza.djvu/254

nych kategoryj ludzi, bardziej wymagających niż czytelnicy owej inspirowanej prasy, jakiś miernik inny, mniej wątpliwy; dlatego w porównaniach poczęto powoływać się na daty z roku 1913. To już wygląda bardziej interesująco, gdyż ów rok poprzedzający wybuch wojny wykazywał najwyższy stopień kapitalistycznego rozwoju, przed wielkim światowym kryzysem. Ale nie dotyczy to Rosji w tym stopniu, jak to niektórzy utrzymują, — Rosja bowiem była jednym z najbardziej zacofanych krajów w całej Europie. W innych krajach, w szczególności w Stanach Zjedn. Ameryki i w Japonji mieliśmy przykłady, w jak szybkiem tempie potrafi kapitalizm wprowadzić olbrzymi postęp w kraju, może spóźnionym w swym rozwoju, ale dysponującym dużemi zasobami surowca i materjału robotniczego; sam fakt zatem przekroczenia produkcji z r. 1913 nie wystarcza, by rządom dzisiejszym przyznać wyższość nad rządami dawnemi.
 Dalszym czynnikiem okłamywania jest fakt, że nie bierze się pod uwagę naturalnego przyrostu ludności. W statystyce socjalnej cyfry nie mają znaczenia absolutnego, lecz muszą być rozpatrywane z punktu widzenia ich wzajemnej zależności. A więc — jeśli produkcja wzrasta wolniej niż liczba ludności w danym kraju, — to faktycznie ona się stosunkowo zmniejsza. Łatwo to stwierdzić, wypośrodkowując przeciętną na jednego mieszkańca. Otóż przyrost ludności w Z. S. S. R. wyraża się cyfrą trzech i pół miljona głów rocznie. Skoro się tę drobnostkę uwzględni, wówczas wszelkie dedukcje oparte na wykresach statystycznych okażą się zupełnie złudne.