Strona:PL Istrati - Żagiew i zgliszcza.djvu/344

talizmu. Dopiero z okazji tego kongresu, w ośm lat po rewolucji, przyznano im prawo wybierania i wybieralności, — na papierze. Nie trudno sobie wyobrazić, jakimi to „pracownikami umysłowymi“ są w rzeczywistości tacy kierownicy szkoły na Uralu czy na Kaukazie, umiejący sami zaledwie czytać i pisać i znający zaledwie zasadnicze „cztery działania“. Dopiero po owym pierwszym kongresie w r. 1925, zwołanym faktycznie przez rząd, położenie nauczycielstwa zaczęło się pomału nieco polepszać. „Płace ich“ — mówił Rykow na kongresie, — z sześciu rubli 33 kopiejek w październiku 1922 skoczyły na 28 rubli w r. 1925; nie ulega kwestji, że i to jest stanowczo zamało, że trzeba je będzie koniecznie podwyższyć, lecz w granicach możliwości i naszych środków“. („Prawda“, 16 styczeń 1925). A i to skromne polepszenie warunków bytu nie nastąpiło tak odrazu. „Prawda“ z 27 czerwca 1925 podaje jako fakt charakterystyczny, a zgoła nie wyjątkowy, iż pewna nauczycielka w gub. samarskiej, nie mogąc doczekać się zaległej płacy za dwa miesiące (18 i pół rubla miesięcznie) i nie mogąc już dostawać dłużej mleka na kredyt, z głodu nie mogła spełniać swych obowiązków. Warto też zanotować, że w czerwcu 1925 płaca nauczycielki wynosiła 18½ rubla, podczas gdy już w styczniu Rykow mówił oficjalnie o 28 rublach: znów ta sama historja z rzekomą „przeciętną płacą“, o której już poprzednio mówiliśmy.
 Wedle ankiety przeprowadzonej w styczniu 1926 na podstawie 88 budżetów szkolnych, przeciętna płaca nauczyciela wynosiła 37 rubli, z czego 68% gotówką, reszta zaś stanowiła dochód z pola lub