sji łącznie z Syberją, bez Ukrainy, Kaukazu i innych sfederowanych republik) ani jednego robotnika-analfabety!“ („Prawda“, 31 sierpień 1929). Wolno nam jednak zauważyć, że odkrycie to zrobiono trochę późno; wolno nam też mocno powątpiewać w urzeczywistnienie tego programu, wiedząc w jaki sposób od śmierci Lenina przystępuje się w Z. S. S. R. do przeprowadzenia w praktyce choćby najlepszych rezolucyj i znając ów olbrzymi dystans między teorją a jej zastosowaniem.
Jak widzimy zatem, ignorancja również przekracza w tej szóstej części świata ów historyczny „poziom przedwojenny“. Jak ona się wyraża w życiu codziennem, o tem niepodobna nabrać wyobrażenia na podstawie żadnej statystyki. Czytelnik z zachodu zrozumie łacniej owo typowo rosyjskie wyrażenie „potęga ciemności“, skoro nakreślimy kilka faktów lub epizodów, o charakterze zupełnie nie przypadkowym, lecz przeciwnie ilustrującym dosadnie mentalność dużej części ludności.
W pewnej wsi na Podolu jeden z mieszkańców zwraca się do przewodniczącego miejscowego sowietu ze skargą na swą żonę, która porzuciła go i zawarła „nielegalnie“ związek małżeński z innym. Przewodniczący zwołuje ogólne „zgromadzenie“ mieszkańców wsi, przed którem staje owa kobieta razem ze swym nowym towarzyszem życia. Kobieta oświadcza, że nie chce żyć dłużej ze swym pierwszym mężem, który ją bił, a zarazem zgłasza swe nowe małżeństwo. Wówczas przewodniczący każe
