były proste domysły, więcéj dla jenealogicznych wywodów, niż do historyi ukute z podania. Stryjkowski wziął myśl i nazwę Palemona z Kronik Ruskich, z Długosza czas wędrówki za Juljusza Cezara, z Flora dolatał Libona, i tak utworzył swoją bajkę, którą wszystko zbija, wszystkie daty się kłócą i spychają, i pomimo usilnego nakręcania, osnowa dziejów jéj się w brew przeciwi.
Są i inne wywody Xiąząt panujących w Litwie, z których, jako cale przeciwny Stryjkowskiemu, zasługuje na uwagę, wywód w XVI wieku na Rusi zrobiony, prowadzący ród ich od Xiąząt Ruskich-Połockich[1], a nie sięgający wyżéj nad wiek XII. Według téj jenealogii w r. 1129 Rościsław Rogwoldowicz X. Połocki uciekł do Konstantynopola, naciśnięty od wielkiego Xięcia Mścisława syna Włodzimierza Monomacha, i tam się schronił. Litwa zaś, która miała naówczas hołdować Xiązętom Połockim, wezwała ztamtąd synów jego na rządy. Miasta Litewskie, powiada tenże wywód, rządziły się swojemi Hetmany, płacąc dań Xiążętom Kijewskim, Czerniechowskim, Smoleńskim; o czém i Stryjkowski nadmienia.
Z tych miast Wilno (którego nasi Kronikarze pod tém nazwiskiem do XIV wieku nie znają) potrzebując
obrony przeciw Wielkiemu Xięciu Mścisławowi Włodzimierzowiczowi, miało się poddać opiece Węgier, a nareście przyjąć miało z Konstantynopola, syna dawnego swojego Xiążęcia, Rościsława Rogwoldowicza i brata jego Mowkolda. Od tych to poczyna się w Ruskiéj Kronice wywód Xiąząt Litewskich.
Zdaje się, iż ta jenealogia w XVI wieku napisana, więcéj jest także domyślona, niż na pewnych dowodach oparta, wiele jéj miejsc jednakże zgadza się z historią i nie przeciwi chronologii.
Davil miał mieć trzech synów, Vida czyli Wilka, który się ochrzcił imieniem Andrzéj i został Xięciem Twerskim, Vida II czyli Wilka, który Derewiczan podbił, i Erdena (Erdziwiłła?), Mowkold zaś syna Mindowga, zabitego w r. 1265.
- ↑ Oto jest wywód Xiążąt Litewskich, według Kronik Ruskich, tak, jak go Schlözer na łaciński język przetłumaczywszy drukował w Geschichte von Littauen Kurland und Liefland. Halle 1785. 4. Anhang zum II Buch. 88 s. et sequ. Opuszczam tylko warjanty pięciu textów użytych pod okiem Schlözera przez Baszyłowa do spisania tego wywodu; gdyż one nic nowego nie uczą. Zechcemy pamiętać, że ten wywód utworzony był w XVI wieku, a niewiadomo na jakich źródłach oparty.
§. 1.A. M. 6637 (A. Christi 1129, Magnus Dux Mstislav, Vladimiri Monomachi filius, pricipes Poloticos Rogvoldoviczos bello aggressus est, urbemque Poltesk cepit: Rogvoldoviczi autem confugerunt Constatinopolian. Tunc temporis Litva tributum pendebat principibus Poloticis, suisque regebatur Hetmanis, urbium autem Litvanarum, quae nunc sub rege sunt, aliae tunc sub potestate principum Kievicorum, aliae Czernigovicorum, aliae Smolenicorum, aliae denique Poloticorum eraut.
Aque ab eo tempore Vilna urbs, metu Magni Ducis Mstislavi Volodimeroviczi, Ungrico regi tributum pendere adacta est. Vilneses autem receperunt ad se, ex urbe CPoli, Principis Polotici Rostislavi Rogvoldoviczi filos, Davilium Knazum, eiusque fratrem Movkoldum Knazum. Et hic Davil, Movkoldi frater major, primus Vilnae princeps fuit. Ejus filii erant: Vid, vulgo Volk (lupus) dictus; et Erden Knazus. — Erdeni autem filius Christo nomen dedit, fuitque praesul Tverae: Andreac illi nomen erat. Is Petro Thaumaturgo infensus erat, multaque commenta contra illum scripsit.
At Movkovdi Knazi filius erat Mindovg hujusque Mindovgi Kn. filii, Vyszleg et Domant. — Hunc Vyszlegum verac fidei defensorem sibi elegit Deus: Is euim a patre suo in montem Sinaiticum dicessit, fidemque Christianam agnovit, baptizatusque est in nomen patris et filij et Spiritus Sancti: sacros libros didicit, monachusque factus est in Monte Sancto. Ubi quum tres annos peregisset, rediit in terram suam ex Sinaiticis montibus ad patrem suum Mindovg, sibique coenobium condidit. Pater ejus et blatiditiis cum pellciebat, et supplicia ei minabatur: at ille nec blandimenta audiens, nec minas metuens, permansit in coenobio, laudans Sanctam Trinitatem, Patrem et Filium et Spiritum Sanctum.
A. M. 6773 (A. C. 1265) Deo sinente, Litvani inter se bella gerunt, et Mindovgum Kn. Movkoldi filium, interimunt. Erden Kn. Davili filius, facta cum suis conjuratione, Kn. Mindovgum, Movkoldi filium, consobrinum suum, trucidavit. Vyszleg autem, post patris sui Mindovgi caedem, deposito ad tempus monastico habitu, dataque Deo fide, se tertio anno illum resumturum, neque interea regulam monsticam negligens, multas sibi copias patrisque amicos collegit, fusisque ad Deum praecibus, ethnicam Litvam invasit ac devicit, omnemque eorum terram captivam fecit.
Altcr vero Mindovgi filius Vyszlegique frater natu minor, Domant, sequenti anno Pskovism adiit, ibique principatum adeptus baptizatus est: Timothei nomen ei in baptizmo datum.
§. 2.Post Magmim Ducem I. Mindovgum sedit in Litvano ducatu, Davili filius II. Vid, vulgo Lupus dictus: is magnam partem regionis Derevicae suae adjecit. Post eum sedit in Magno Ducatu Vidi filius III. Proiden, is adjecit sibi Jatvag. Postea sedit in Magno Ducatu Proideni filius IV. Viten: bic Litvanam terram multum, et usque ad Bugum dilatavit. Vitenis autem filius erat, V. Jediman Magnus Dux.
Jedimanique filii, I. Mondovid, absque liberis, II. Narimant hic post mortem patris sui Gedimani sedit in Magno Ducatu Litvano. Habuit is bellum cum Tataris, atque in eorum manus incidit. Eodem tempore Magnus dux Iwan Danilowicz, cum in Orda esset, Narimantum pecunia redemnit, eumque in Magnum Ducatum suum dimisit. Narimant autem, antequam in patriam redierat, baptizatus est, ut promiserat, dictus que in sacro lavacro Gleb. Atque eam ob causam fratres eius omisque Litvana regio Magnum Ducatum ei recusarunt, substituto in eius locum Olgerdo. Narimant autem receptus est in Magna Novgorod, ut urbibus huic civitati subiacentibus praeesset. III. Jedi- mani filius erat Jevnutej. IV. Olgerd. V. Kestutej. VI. Korybut. VII. Lubort.
§. 3.Narimanti filius crat Knaz Patrekej. Huie Patrekejo tres fucre filii: I. Kn. Theodor, a quo prodiere Chovanskie. II. Kn. Jurii conjux filiae Magni Ducis Basilii (a quo orti Bulgakovy, Sczenatevy, Kurakiny), III. Kn. Alexander Koretzkoj (a quo orti (Gokretzkie) (sic).
I. Kn. Theodori filius, Kn. Vasilej Chovanskoj. Hujus Kn. Basilij filij: Kn. Iwan el Kn. Theodor Kriwoj (monoculus). Kn. Iwani filii: Kn Vasilej Lusczycha et Kn. Iwan Uszatoj. Kn. Basilij Lusczichae filij. Kn. Juri (absque liberis) et Kn. Petr, et Kn. Iwan Charjak, et Kn. Vasilej Ovczyna (vellus) (Hi ambo improles, at Kn. Petri Lusczichae filij: Boris, Andrej, serviebat in partimonio Kn. Volodimeri Andrejewiczi). Kn. Iwani Iwanowiczi Uszati filii: Kn. Theodor (Telitza). Kn. Iwan (Sherd, improlis). Kn. Petr (improlis). Kn. Theodori filius Dmitrej, improlis, occubnit in campo (na sudbisczach). At Theodoro Krivo, alteri filio Kn. Basilii Chovanskii, filii erant: Kn. Andrej et Kn. Vasilej. Kn. Andreae filius, Kn. Iwan Kriwoj (improlis. Filia Kn. Andreae Afrosili erat uxor Kn. Andreae Iwanowiczi Staritzkij. Kn. Basilij filij. Dannilo improlis, Dmitrej).
II. Alteri filio Patrekeij, Kn. Georgio, Magni Ducis genero, filii fuere: Kn. Vasilej, et: Kn. Iwan, Jurieviczi, Kn. Basilii Jurieviczi filii: Kn. Iwan Bulgak, et Kn. Danilo Sczena (fuere Bojari apnd M. Ducem Basilium). Kn. Ivani Bulgaki filij: Kn. Iwan Moszok absque liberis; Kn. Michajlo Golitza, (fuit ille Bojarus apud M. Ducem Basilium), Kn. Andrej Kuraka, et Kn. Dmitrej, absque liberis. Kn. Michaelis Golitzae filius Kn. Juri (fuit is Bojarus apud Ivanum Vasiljeviczum, totius Russiae Tzarum et M. Ducem. Kn. Andreae Kurakae filii: Theodor (improlis, fuit bojarus apud Tzarum et M. Ducem); Dmitrej, Petr, Iwan (fuere Bojari) Grigorej. (Kn. Georgii Golitzae filii: Iwan et Vasilej. Kn. Iwani Golitzyni filii: Kn. Iwan Szpaka et Kn. Andrej Skuricha, ambo fuere Bojari. Kn. Basilij Golitzyni filii: Kn. Vasilej, Kn. Iwan, Kn. Andrej; omnes improles, omnes Bojari. Kn. Andrceae Golitzyni Skurichae filii: Kn. Iwan et Kn. Andrej. At Demetrio Kurakino, filio Kn. Andreae Kurakae, erant filii: Iwan Semen, Simeonis Kurakini filius, Kn. Iwan, improlis, Bojarus. Kn. Petri Andrejeviczi Kurakini filius, Kn. Andrej, Bojarus. Kn. Andreae Kurakini filii: Kn. Semen Bojarus et Kn..... improlis. Kn. Simeonis Kurakini filii: Kn. Vasilej, Kn. Fedor, Kn. Grigorej, Kn. Basilij, cujus pater erat Simeon Kurakin, filius Kn. Iwan. Kn. Iwani Andrejewiczi Kurakini filius, Michajlo, improlis). Altero filio Kn. Basilii Juriewiczi. Kn. Danieli Sczena, filius erat Kn. Michajlo. Hujus Michaelis filii. Kn. Vasilej, et Kn. Petr. Kn. Iwano Jurjewiczo, alteri filio Kn. Georgii Patrekejeviczi, filii erant: Kn. Michajlo Kolyszka, et Kn. Vasilej Kosoj, qui monachus factus dictus est Vasian, et Kn. Iwan Mynyn, hi omnes tres improles. At Kn. Danieli Sczenatae alteri filio Kn. Basilii Jurjewiczi, filius erat Kn. Michajlo, Bojarus apud M. Ducem Basilium. Hujus Michaëlis filii: Kn. Vasilej improlis, et Kn. Petr Bojarus apud Tzarum et M. Ducem). — Atque his absolvitur genus a Narimundi filiu natu majore Patrekejo proveniens.
III. Tertio Narimanti filio, Alexandro Koretzkio, filius erat Kn. Semen. Hujus Kn. Simeonis filii: Danilo et Voloch (improlis). Danieli filius, Bogdan (Bogdanis filius Iwan: qui heredem habuit nullum, neque in Cancellaria fuit (sic!). Et haec est familia a Narimanto, secundo Jedimani filio, ortum duceus.
§. 4.Jevnutes tertius Jedimani filius erat: cum pater Vilnae praefecerat, sed interfecerant cum fratres Olgerd et Keslutej. Jevnuti filius erat Michajlo, hujus filius Gcorgius: hujus Iwan: hujus Michajlo Isheslavskoi. Kn. Michaёlis filius erat Kn. Theodor: hic venit ad M. Ducem Vasilium, ut serviret ci, et M. D. cum benigne suscepit, et dedit ipsi suam ex sorore neptem Nastasiam, Petri Tzareviczi filiam, in matrimonium. (Kn. Theodori filius, Kn. Iwan, Tzari et M. Ducis Iwani Bojarus. Kn. Iwani filii: Kn. Fedor, et Kn. Vasilej improlis: ambo Bojari. Kn. Theodori filius. Kn. Vasilej, in infantia mortuus).
§. 5.Olgerd quartus Gedimani filius, Magnus Dux. habuit XII. filios.
A priore conjuge quinque I. Andrej Polotzkoj, ejus filius Semen prope Rezan occubuit. II. Dmitrej Trabetzkoj: hujus filius Michajlo: hujus filij Simeon et Georgius. Simeonis filius Iwan (Iwanis filii, Andrej, Iwan improlis, Fedor improlis. Andreae filii. Michajlo, Vasilej, Nikita. Kn. Michaelis filius, Fedor Improlis. Kn. Basilii filius. Kn. Andrej improlis). Kn. Georgii (Michaloviczi, fratris Kn. Simeonis Michaloviczi Trubetzkii) filii: Iwan et Olexandr, Iwani Semenoviczi filii, Andrej, Iwan, Theodor. Iwani Juriewiczi filius: Semen (Persitzkoj. Hujus filii: Roman, Vasilej improlis. Kn. Romani filii: Kn. Mikito et Kn. Timofej. Kn. Mikitae filii. Kn. Juria. Kn. Fedor. Kn. Alexej. Kn. Juria abiit in Litvaniam, ubi liheri ejus sunt. Kn. Timothei Trubetzkii filii: Kn. Dmitrej et Kn. Alexandr, ambo improles). Kn. Alexandri Jurieviczi filius, Bogdan: (hujus filij, Kn. Alexandr, et Michajlo improlis). IIItius Olgerd; filius Konstantin Czertorijskij, Constantini filius Vasilej. Basilij filij: Iwan improlis, et Alexandr et Michajlo. Alexandri filij: Michajlo, Volodimer, Semion. Michaëlis filii: Ondrej et Theodor. IV. Olgerdi filius Korybut: hujus filij, Iwan, et Shigimont et Theodor improles. V. Olgerdi filius Volodimer, qui Kievae praefuit: ejus filii, Alelko, et Kn. Iwan (Belskoj) et Kn. Andrej improlis. Olelki filii: Semion ct Michajlo. Simeonis filius, Vasilej Pinskij: Michaelis filius, Semen Slutzkij. Hujus Simeonis Slutzensis filius, Juri. (Hujus Georgii Slutzensis filius, etiam Jurja. At Ivani Volodimeroviczi Belski filii: Ivan, el Jakusz (Janusz) iprolis, et Kn. Theodor Belskoj, et Kn. Semen Belskoj (improlis). Kn. Theodori Belskii filii: Kn. Dmitrej (fuit is Bojarus apud Magnum Ducem Basilium Ivanowiczem. Hujus Demetrii Belskij filius, Kn. Iwan improlis Bojarus: ei Tzar M. Dux Iwan Wasiliewicz totius Russiae. Petri Tzarevicz neptem, Kn. Basilii Vasilieviczi Szujskij filiam, principessam Marfam, uxorem dedit) et Kn. Iwan, et K. Semen. Ab altera autem conjnge, Magna Ducissa Uljana Tvcrica, Olgerd liabuit VII. filios. I. Jakov cognomine Jagajlo, tenuit M. Ducatum Litwanam. Tunc temporis Poloniae Rex obijt, heredc nullo nisi unica filiola relicta: hanc in matrimonium duxit Jagajlo, atque ita Rex factus est. Magno Ducatui Litvano autem praefecit Vitoftum Kestutoviczum. At Jagajlonis Olgerdoviczi filii Vladislav, Rex Vngricus, a Turcis cacsus, Ondrej Kazimir Rex. Kazimiri filij: Vladislav, qui tenuit Regnum Ungricum, Kazimir, juvenis adhue fato functus. Olbracht Poloniae Rex, Olexandr M. Dux Litvanus, M. Ducis Ivani (Vasilieviczi totius Rusiae) gener, Ferdigordinal, Shigimont hodieruus Rex, Shigimonti autem filius, Shigimont Augustus. II.. Olgerdi filius ex Magna ducissa Uljana Tverica, Skirigajlo improlis. III.. Semen Lugwen. Ejus filii; Juri, Jaroslav improlis. Jurii filius, Ivan Mstislavskoj: cujus filii: Uljana fuit uxor Kn. Michaëlis Isheslavski, Michaëlis filio Theodoro autem, M. Dux Vasilej, suam ex sorore neptem in uxorem dedit, isque a matre Mstislavskoj cognominatus est. IV. ex Tverica filius, Shigont. V. Kirigajlo. VI. Mingajlo. VII. Szvitrigajlo. Hi quatuor omnes absque liberis dccesserunt.
Olgerd autem a priore conjuge V, atque ab altera Magna Ducissa Tverica VII. filios habuit, itaque omnino XII. Hoc est totum Olgerdi genus.
§. 6.Kestuth, quintas Gedimani filius. Ejus filii: Lugvenej, Vitoft Magnus Dux, Skirgajlo, Shigimont, Rimavid, Szvitrigajlo.
Korad, sextus Gedimani filius. Ejus filii: Alexandr, Konstantin, Theodor. Hi omnes improles in Podolica regione interierunt.
Lubort, septimus Gedimani filius: hunc Dux Volyniae generum sibi atque successorem i ducatu adoptavit.
Luborti filius Theodor, a quo orti Knazi Solkuszkovskii et Korbinskii.”
Nie przywodzim tu innych wywodow, mało się miedzy sobą różniących, i dosyć już znajomych, zostawując sobie na inném miejscu je porównać i rozbiérać.
