Kto był Gedymin? czyli z nim poczyna się nowa zupełnie Xiążąt dynastja, czyli go za syna Witenesowego uważać należy? Rzecz nierozstrzygnięta. A chociaż niektórzy Kronikarze, po prosta synem go Witenesa czynią, nie nie wzmiankując jakim sposobem W. Xięstwo otrzymał; owszem prawem spadku mu je dają; jednakże przeważać się zdaje opinja, iż podstępem wyniósł się na wielkie Xięstwo, na którém tak silnie
umiał się utrzymać. Miało to być około 1315 lub 1316 roku, daty ściśle niepodobna oznaczyć[1].
Równie niepewny jest czas, w którym Gedymin zamki miał obronne w Wilnie założyć, mogło się to stać między 1318 a 1323. Kronika niemiecka[2] już pod rokiem 1306 piérwszy dom gościnny w Wilnie dla kupców Ruskich wzmiankuje, i pod tymże rokiem o zaszłéj z jakichś sporów religijnych między
- ↑ Stryjkowski, który silnie opiérał się przyjętemu już w Kronikach polskich mniemaniu, iż Witenes nie był ojcem Gedymina, nie umiał inaczej sobie poradzić, tylko przypisując to omyłce, z przyczyny, iż Gedymin, zowiącego się W. Xięciem zabił Pelussę. Lecz to mizerny dowód, i dziwim się bardzo P. Narbuttowi, że go przyjmuje i wznawia gdyż łatwo pojąć, dla czego się tak mocno Stryjkowski opiérał się i zżymał. Był to jeszcze czas, w którym, wolano historją piękną niż prawdziwą, chodziło o jenealogiją Jagiellońską. Oprócz Roczników Oliwskich, które P. Narbutt posądza o chęć oszkalowania nieprzyjaznéj sobié Litwy, cytnje wyraźnie Stryjkowski i Kroniki Ruskie, w których podanie o Koniuszostwie Gedymina exystowało. Kodex Raudański nic nie dowodzi, prócz tego, że zawiadowaniem stad na Żmudzi, chciał oczy zamydlać. Zsyła się Stwyjkowski na Düsburga, że i on Gedymina synem Witenesowym pisze, ale tego nie ma iigdzié w Kronice. Gwagnin, który z piérwszych notat Stryjk, korzystał, przyjął równie jak sam Stryjkowski w Gońcu Cnoty, versją zabicia Witenesa. Patrz Stryjk. Ks. X. R. VI. Długosza Lib. X. f. 64. Ed. Lipsiae Gleditsch. Nie możemy się nad tém rozszérzać, gdyż zostawujem rozbiór do wyłącznie poświęconego temu pisma.
- ↑ Kronika. Niemiecka J. T. Riviusza, zbiéranina XVII. wieku., vide Tygodnik Wileński 1847 r.
