Strona:PL JI Kraszewski Niewiasta polska.djvu/12

tu formy nawet, lekceważone przez lekkich ludzi, treść mają w sobie wielką... nigdy jednak forma próżna nie zastępowała u nich czynnego ducha. Żadna z kobiet naszych dla nabożeństwa nie opuściła łoża chorego dziecięcia, modliła się przy niém i z niém. Kobieta w domu polskim była wiary stróżem, ona to pilnowała i strzegła wspólnego pacierza, który wjednej izbie gromadził panów i czeladź na modlitwę wieczorną, ona uczyła katechizmu dzieci i sługi, czuwała nad postem, wyprawiała opieszałych do kościoła, zarządzała nabożeństwo w kapliczce, u krzyża lub przed obrazem częstochowskim. — Wiele kobiet naszych w poźniejszym wieku przywdziewały habit zakonny tercjarski lub w nim pogrzebionemi być pragnęły. Rożaniec u pasa lub w ręku był częstszym od wachlarza.
 Przykładów świątobliwych niewiast tak jest wiele iż wybrańszych nawet przywieść nie możemy: we wszystkich stanach jest ich wiele aż do XVIII w., najprzeważniej między szlachtą.
 Pielgrzymki do miejsc świętych piesze... ofiary do kościołów, kosztowne szycia i roboty różne, począwszy od Jadwigi której ręką haftowany ornat zachował się w Częstochowie — są bardzo pospolite... Klejnoty najdroższe zawieszano często na obrazach cudownych, owdowiałe panie składały przy nich ślubne swe obrączki.
 W XVIII w. po miastach i w towarzystwie z cudzoziemczałem, wiara słabnąć zaczęła... W innych przeradzać się w fanatyzm dziki i zimny... Te panie które za Stanisława Augusta po trzy, i cztery razy się rozwodziły, na zewnątrz były zawsze gorliwemi katoliczkami i nie ubłaganemi dla drugich — Obyczaj wieku umiał to z sobą pogodzić.
 U boku matki rosło najczęściej dziewczę polskie aż do