Strona:PL JI Kraszewski Niewiasta polska.djvu/4

chłodną lekkość, która nawet namiętnością, uniewinnić się niemogła; była to roslina przesadzona a nie nasza... Gorzały głowy nie serca, a po chwili szału... bolała nad nim upokorzona dusza.
 Z najstarszych pomników przegląda już ta postać matrony polskiej równie wielką i świętą... jak pozostała do ostatka.... Ale, jakeśmy już powiedzieli, na kartach dziejów, w pomnikach i xięgach, próżnoby szukać matrony o której jak o żonie Cezara, nie mówiono; nie chciała oczów zwracać na siebie... osłoniona ciszą i tajemnicą... była jakby duszą rodziny... którą czuć wszędzie a nigdzie nie widać....
 Ledwie wyjątkowo cnotę lub występek nadzwyczajny wzmiankowane zajdujemy: Małgorzata z Zębocina, nieszczęśliwe żony bolesławowskich rycerzy... Rusinowskę lub Macherowę.
 Niemogąc skreslić dziejów niewiasty w Polsce wspomnim przynajmniej godniejsze, z różnych wżględów, pamięci imiona.
 Już w bajecznych dziejach, na zaraniu, spotykamy typ polskiej bohaterki w legendzie o Wandzie.... W obronie kraju poświąca ona miłość, siebie... życie składa na ofiarę....
 Drugą godną uwagi wzmiaką jest imie Rzepichy obok Piasta, wskazujące rolę niewiasty w najdawniejszych czasach, nie podrzędną, ale równą z mężem.... Oboje oni przyjmują Bożych wysłańców.
 Przy Mieczysławie I. staje Dąbrówka, Czeszka co chadzała w wieńcu jak dziewica życie całe. Czeskie kroniki różnie nam ją malują od naszych, podanie historyczne czyni ją pierwszą krzewicielką chrześciaństwa... Gallus pisze że