Strona:PL JI Kraszewski Psiawiara.djvu/34

z wielką znajomością rzeczy o tém, a Gryżda nie miał dosyć smaku, ażeby się poznać na tém, iż plany mentorki mogły z niego uczynić coś w rodzaju hotelu w wielkiém mieście.
 Dzień następny spędziła Garlińska, zabawiając Romanę, która jéj już nawet nie słuchała. Z wielu względów w Dubińcach nie bardzo się podobało wdowie: stół był nader skromny, wino nieosobliwe, urządzenie prawie ekonomskie; ale spodziewała się to wpływem swym odmienić, a nie potrzebować myśléć co dzień o tém, co się sprzeda, ażeby żyć, także coś znaczy.
 Z westchnieniem więc szła zrezygnowana za przeznaczeniem.
 Trzeciego dnia, panna Romana znalazła się w kancelaryi ojca z tą minką swą zdecydowaną i surową, któréj Gryżda się obawiał.
 — Czy ojciec istotnie ma zamiar tego koczkodana zatrzymać, aby mnie na śmierć jękami swojemi zanudził? — zapytała.
 — Garlińska mi potrzebna dla pokierowania umeblowaniem, — odparł Gryżda. — Dla czegoż pytasz o to?
 — Nie, tak... chciałam wiedziéć, — sucho powiedziała Romana i wyszła.
 Nazajutrz do dnia, idąc ku stajniom, Gryżda postrzegł, że maleńkiéj nejtyczanki nie było.
 Woźnica oznajmił, że panienka nią z rana wyjechała do miasteczka.
 Pan Zenon zaniepokoił się, ale Garlińskiéj przychodzącéj oświadczył, że pojechała do kościoła i że zapewne wkrótce powróci. Tym czasem służąca się wygadała, że wzięła z sobą mały tłomoczek i najpotrzebniejsze rzeczy.
 Gryżdzie krew uderzyła do głowy.
 Romana w istocie, po namyśle długim, po wahaniu się, opuściła dom rodzicielski, z zamiarem niepowrócenia do niego wprzód, ażby ojciec zmienił swe postępowanie.
 Wiedziała, że, z nim mając do czynienia, ważyła wiele, że siebie narażała na położenie trudne i bolesne; lecz w główce jéj marzyło się, że tylko w ten sposób potrafi nawrócić obłąkanego.
 Było to zuchwalstwo, natchnęła niém rozpacz.
 Przybywszy do miasteczka, wprost zajechała na probostwo do księdza Piszczały. Znała go z odgłosu, ze sławy, i czuła, że najlepiéj było oddać się w jego opiekę.
 Blada i drżąca weszła do Dziekana. Ksiądz Ignacy, zdziwiony odwiedzinami, zasiadł z nią w saloniku.
 Uzbrojona wielką odwagą, niebojażliwa wcale, potrzebowała Gryżdówna trochę czasu, nim potrafiła przemówić.
 — Jestem w tak dziwném i smutném położeniu, — rzekła — iż tylko tak wyrozumiały i święty człowiek, jak Wy, księże dziekanie, potrafi mnie zrozumiéć i rozgrzeszyć. Byłam zmuszoną opuścić dom ojcowski. W ten sposób, ja, dziecko jego, rzucam nań potępienie. Lecz nie mogę znieść poniżenia i pogardy, w jakiéj widzę go, i czynię to nie dla siebie, ale dla niego. Ma mnie jednę... kochał mnie dawniéj... któż wié?...
 Romanie łzy popłynęły.
 — Nielitościwe postępowanie z Sołomereckimi — dodała — oburzyło mnie. Podsłuchałam rozmowę, która mnie dobiła. Jadę więc zapracować sobie na kawałek chleba, aby tego, oblanego łzami i zatrutego przekleństwem, jeść nie być zmuszoną.
 Dziekan ręce załamał.
 — Dziecko moje! — zawołał — pobudki twojego postępowania są szlachetne, ale krok nierozważny. Dziecko nie ma prawa sądzić rodzica, a powinno być posłuszne.
 — Jakto? nawet gdy się dusza i serce oburzają? — przerwała Romana.
 — Aż do grzechu — odparł Dziekan — ależ on od ciebie nic takiego nie wymaga.
 — Głosi zasady i chce je wpoić we mnie — zawołała Romana, — zasady takie, które-by mnie uczyniły i nielitościwą, i w końcu występną.
 Ksiądz Piszczała rozrzewnił się, ale zaraz łzy otarł.
 Był to wypadek tak dziwny, tak niełatwy go rozstrzygnięcia, iż wezwał w myśli Ducha Świętego.
 — Ratuję duszę moję — dorzuciło dziewczę. — Któż wié, czy w końcu nie uległa-bym? nie chcę tego. Duch mój, myśl, serce — nawykły gdzieindziéj leciéć.
 Załamała ręce.
 — Co mam czynić?