Strona:PL JI Kraszewski Wieki katakombowe odczyt1 part08.png

święci pamięć tych ofiar, których imiona nie doszły do nas, w dniu 24 Czerwca — był to więc wieczór wiosenny.
 Następnego roku przypada śmierć SS. Piotra i Pawła (65 po Chr.) Nowsza krytyka usiłowała, jak wszelkie krytyki, dowieść że to prześladowanie nie rozciągnęło się po za granice Rzymu; jednakże w tymże czasie w Medjolanie, w Ravennie, w Akwilei, w Saragossie, spotykamy męczenników, i pierwszą męczennicę — kobiétę, Ś. Teklę.
 Neronowe okrucieństwo otwarło wrota następnym — wskazało drogę. Najdziksi ludzie i epoki nużą się krwi przelewem. Ustępowało więc owo prześladowanie chwilami; chrześcijaństwo używało folgi i spokoju; aż znowu pod najbłahszym pozorem, gdy trzeba było odwrócić uwagę i nasycić namiętności tłumu, chwytano się tego środka; lud, który powtarza rzucone słowo, wołał: „Chrześcijan lwom! Chrześcijan dzikim zwierzętom!”
 Drugiém, po Nerona, jest ściganie Domicjana, jego naśladowcy, którego Juwenalis i Ś. Tertulian przydomkiem Nerona piętnują. Domicjan nie tylko się pastwił nad niemi, ale wydał kilka przeciwko nim edyktów; uczynił ich wyraźniéj jeszcze nieprzyjaciołmi porządku publicznego i państwa. Padł pierwszą ofiarą krewny Cezara (brat stryjeczny), niegdyś konsularną piastujący godność, Flavius Clemens, a z nim wielu innych. Otóż w jakich warunkach żyjąc chrześcijanie, którym niewolno było ani ofiar spełniać publicznie, ani się na modlitwę zgromadzać, ani nauczać, ani przyznawać do swego Boga, musieli dla zachowania wiary, któréj siewaczami byli, pomyśleć o schronieniu jéj i siebie. W początkach po domach patrycjuszów, jak u Pudensa naprzykład Apostołowie, odprawiali ofiary, tajemnie sciągali współwyznawców; późniéj, zbyt wielkiém poczęło to grozić niebezpieczeństwem. Rzym, jak wszystkie miasta wielkie, wznosił się na pieczarach, z których dobywano piasek i kamień potrzebny do jego budowy; te lochy podziemne i wyżłobienia byty przytułkiem ludzi najnędzniejszych, włóczęgow i rabusiów, zwano je Arenariae, jakby piaskowe doły.