Strona:PL JI Kraszewski Wieki katakombowe odczyt4 part11.png

 Okazuje się to i z tego, że w ucztach przedstawianych tylko chleb i wino widać na stołach, w agapach zaś podawano i mięso, — jak również ze wspaniałości i przepychu idealnych tych obrazów, którego w ubogiém życiu braci chrześcijan nie było, zwłaszcza w tych wiekach sroższego prześladowania, z którego one pochodzą.
 Inne uczty w katakombach przedstawiają figurycznie Eucharystją, lub jéj instytucyą w wieczerniku.
 Nazwanie agape, z greckiego, oznacza miłość i miłosierdzie (charitas). Tém imieniem zwały się uczty braci chrześcijan, poprzedzające w dawnym Kościele wspólną kommunję. Zwyczaj ten najdłużéj, bo przez kilka wieków utrzymał się w Afryce. Dla nadużyć jednak zaraz w początku je zreformowano.
 Niektórzy badacze zwyczaj tych uczt chcieli wywodzić od rzymskich styp po pogrzebach, ale pewniejszą jest rzeczą że pochodzą raczéj od podobnych uczt, także pogrzebowych, u żydów także zastawianych jako „chleb boleści i kielich pociechy“. Dawano je dla tych co towarzyszyli obrzędowi. W ucztach, agapami zwanych, o których są wzmianki liczne w pisarzach pierwszych wieków, zastawiano chleb, wino i rozmaite potrawy, które bogatsi przynosili dla siebie i dla ubogich, dzieląc się z niemi jako braćmi. Idea bractwa stworzyła uczty owe. Zwykle odbywały się one w wieczerniku, w domu prywatnym nawróconego majętniejszego, — dla rozłamania chleba; — późniéj, w czasach prześladowania, zgromadzano się na nie w katakombach, u grobów męczenników, naostatek w bazylikach i oratoryach.
 Wyraźne jest zastrzeżenie, że niewolno było agapów odbywać bez biskupa lub kapłana. To téż w pierwszych trzech wiekach żadnych nie było nadużyć; obraz ich cudownie piękny daje Apologetyka Tertuljana (K. 39)