Strona:PL JI Kraszewski Zagadki.djvu/657

 Od lat dziesiątka tak Wiednia jak Austryi poznać trudno. Wielki to i straszny czynnik swoboda, zwłaszcza gdy przychodzi po długiém nawyknieniu do niewoli i działa na stwardniałe ciało państwowe w oryginalny sposób, do jednych jego przystając części, nie mogąc ująć się drugich. Nawyknienie do patryarchalnych rządów z łaski Bożéj pozostawia na długo w obyczajach, w ruchu spółecznym, w mechanizmie życia niezgluzowane ślady. Dzieje się więc, że tu świeży powiew wolności gdzie niegdzie kwiaty rodzi, owdzie chwast bujny, indziéj zaschłą zostawia rolę.
 Ale bądź co bądź, spółeczność zostawiona sama sobie, gdy umie szanować prawa i godzić swobody jednostek z interesami ogółu — choćby zeszła chwilowo na manowce w pierwszym szale wyzwolenia, trafi zawsze na prawy gościniec.
 Przy nieszczęściach i stratach, jakie spotkały Austryą — mimo popełnionych błędów, porusza się ona, dzwiga i, jeśli nie ocali się państwo, złożone z wiekowych zaborów, zlepek zdobyczy dyplomatycznych, — owocu owego sławnego felix Austria nube — odrodzą się w pocie czoła składowe jego części.
 Dziś, jak w każdéj epoce przejścia wszelki kraj i naród wszelki — Austrya chaotycznemi, konwulsyjnenemi ratuje się ruchy. — Nie łacno jest z fałszywego wyjść położenia, gdy długiém siedzeniem wszystkie się