Strona:PL JI Kraszewski Zagadki.djvu/721

zadanie Rosyi, jéj przyszłość i środki, jakiemi do niéj zdążać miała.
 Był to umysł poważny a serce szlachetne... tam więc, gdzie nawet do celu, jaki uznawał, pędzono kraj środkami szkodliwemi, niedającemi się usprawiedliwić, Arusbek oburzał się i przewidywał, iż one do tego celu prowadzić nie mogły a raczéj od niego odwodzić. Dla niego w istocie Rosya w myśli stała promienna wielką przyszłością...... Czuł on w niéj siły młode, zbogacone doświadczeniem starém zachodu... inicyatorkę cywilizacyi dla Azyi, obronicielkę tradycyi wiekowych przeciw doktrynom fałszywym... lecz Rosyi takiéj, jaką Arusbek miał w głowie, na świecie nie było. Inaczéj rozumiał jéj misyą słowiańską — a naostatek widząc te gromady ludów, z których tworzyło się państwo, rozumiał to, iż powinno było spoić węzłem federacyi ludy, ażeby olbrzymie to ciało w całości utrzymać.
 Od r. 1863 wpatrując się w politykę wewnętrzną państwa, liczył jéj błędy i zżymał się. Rząd opierał się na grze subtelnéj żywiołów, które powoływał do życia, kazał im z sobą walczyć i próbował je niszczyć przeciwstawiąc. — Gry téj niebezpieczeństwo i nieszlachetność widział Arusbek, dla tego chciał się od niéj odsunąć. — Bolał go téż los nieszczęśliwéj Polski, któréj nieszczęście i prześladowanie wołało o pomstę — i bez pomsty dziejowéj, groźnéj dla Rosyi, przejść nie mogło...