Strona:PL J Bartoszewicz Historja literatury polskiej.djvu/414

którą wierszem już (§. 107) opisywał Zbylitowski; tudzież „dzieje rokoszu Zebrzydowskiego“ na który sam patrzał. Wszędzie Łubieński zbyt stronnie obstawał za królem, który był wielkim jego dobrodziejem. Dwa te pisma historyczne wytłómaczył Adam Jocher i wydał u Wolffa „w dziejopisach krajowych“ w roku 1855 w Petersburgu. Sam Łubieński to przeczuwał, że jako stronny narazić się mógł w swoch opowiadaniach ludziom, stad za życia żadnych dzieł nie drukował, ale dopiero nakazał w testamencie, żeby je razem wydać, co w istocie w roku 1643 rodzina spełniła, zebrawszy pisma wszystkie biskupa i za granicą drukiem je ogłosiła w jednym sporym tomie. Ważny znajdujemy tam pomiędzy innemi pracami biskupa „Żywot Macieja Pstrokońskiego“, był to rodzony Łubieńskiego, kanclerz koronny i biskup kujawski: pokierował świetnie przyszłością młodzieńca i Łubieńscy wogóle Pstrokońskiemu winni byli wszystko, swoje godności i historyczne stanowisko. Biskup Stanisław, nawzajem sam uczony, kochał uczonych i wspierał ich, Sarbiewskiego szczerym był przyjacielem. Zostawił także żywoty biskupów płockich, ale krótkie i mniéj krytyczne.
 Jakób Sobieski, wojewodzic lubelski, syn Marka, sam zaś przedni statysta polski i mówca, marszałek sejmowy po kilka razy, w końcu kasztelan krakowski. Był to ojciec króla Jana III. Człowiek niezmiernie uczony i zacny, a dobry syn ojczyzny, zmarł w r. 1646 w Żółkwi. Opisał dzieje wojny chocimskiéj prowadzonéj w r. 1621 pod wodzą Chodkiewicza. Kunszt dziejopisarski rozwinął tutaj znakomity. Opisywał też podróże swoje i pod tym względem pierwszy to pisarz w Polsce, jeżeli się na chronologją obejrzymy. Raz za młodszych lat podróżował po Europie, a drugi raz już za Władysława IV jechał do wód badeńskich dla poratowania zdrowia. Obiedwie te podróże wynalazł Edward Raczyński i niedawno drukiem ogłosił w Poznaniu. Pamiętniki Sobieskiego o wojnie chocimskiéj, chociaż mają swoje zalety z opowiadania i treści, przedstawiają w całéj nagości niedołęstwo ówczesne rzeczypospolitéj i niezdolność czy upór Zygmunta III. Tłómaczył je Ludwik Kondratowicz i wydał w zbiorze „Dziejopisów krajowych“.
 Dzieje różnych wojen z turkami wygotowali: Jan Łasicki, pisał o wojnie wołoskiéj z roku 1573 z hospodarem Bohdanem. Opowiadanie jego daléj ciągnął Leonard Gorecki. Obadwaj byli wyznania helweckiego. Łasicki pisał jeszcze o bogach żmudzkich i t. d. Jan