słowo Mickiewicza jest ogromną powagą. Była tam w jego wykładzie historja poetyczna, była poezja historji. Najczystsze uczucie miłości dobra powszechnego ożywiało te lekcje. Entuzjazm rosnął dla wykładu przez dwa lata. Potem słabnąć zaczął, gdy Mickiewicz oplatany w marzenia mistyczne, nagle jakby zerwał z kościołem i zaczął rozpowiadać nową erę, prorokiem któréj ogłosił Towiańskiego, autora sławnéj „Biesiady“. Obłęd był zupełny. Poeta zawsze rozmiłowany w Napoleonie, z nową wiarą swoją połączył entuzjazm dla bonapartyzmu; wielkiego człowieka wynosił pod niebiosa, tłómaczył zabory jego i politykę, wywoływał następcę Cezarowi. Głos wieszcza, jak w wielu razach, tak i teraz był proroczy, ale koniec końcem Mickiewicz zgubił swój wykład i siebie, bo Ludwik Filip przez niechęć do bonapartyzmu, oddalił wieszcza od katedry, a miał do tego sprawiedliwy pozór w exaltacjach poety. Idea, którą rozwijał Mickiewicz, zwała się ideą messjanizmu. Opamiętał się nasz wieszcz za Cezara, którego przepowiedział i za Napoleona III został bibliotekarzem arsenału w 1852 roku. Ale już wtedy dochodził kresu swojéj pielgrzymki ziemskiéj. Zmarła mu na początku 1855 roku żona, więc zdręczony pozostawił we Francji sześcioro sierót i puścił się w podróż do Carogrodu, na wschód słowiański do Turcji. Bywał w obozach, zwiedzał doliny Bułgarji, zdawało się, że odżył i duch dawny w nim wskrześnie, ale nagle śmierć przyszła i pozbawiła Polskę w Carogrodzie dnia 28 listopada 1855 roku największego wieszcza, jakiego miała w przeciągu wieków tyla. „Co mąż ten dokonał w swoim wieszczym zawodzie, mówi o nim Lucjan Siemieński, co mógł dokonać, jak sięgnął daleko wpływem, jakie kierunki stworzył, jaki świat wychował, będzie to zapewne przedmiotem szerokich badań i wywodów. Tego rodzaju bogacze, dostarczają zazwyczaj strawy całemu pokoleniu, które ich przed sąd swój na podziw lub potępienie pozywa“. Córka Mickiewicza Marja poszła za Tadeusza Góreckiego, syna Antoniego. Katedrę zaś zajął po nim Cyprjan Robert, który usunięty został w 1858 roku, dzisiaj następcą Mickiewicza jest Alexander Chodźko ów kolibryk, który to niegdyś pod skrzydła orle się chował[1].
- ↑ Alexander Chodźko urodzony dnia 18 sierpnia 1806 roku w Krzywiczce w gubernii Mińskiej. Professor języków słowiańskich w College de France, były dyrektor szkoły młodych persów we Francji, jeden z najznakomitsznych europejskich orjentalistów. Mieszka w Paryżu. Przyp. wyd.
