Najobszerniejsze poezje Zaleskiego z dziejów Ukrainy są: „Księżna Hanka“, córka ostatniego z Rożyńskich i „Damian Wiśniowiecki“. Są to jedynie ustępy, bo niepokończone, a pełne miłości do ziemi rodzinnéj, do Ukrainy. Zaleski stworzył w poezji polskiéj nowy rodzaj dumek, to jest dum tęsknych i szumek, to jest wesołych śpiewek. W jednych i drugich wylewał lub własne
uczucia, lub zawsze podania ludu. Z dumkami i szumkami wiążą się wiosnianki, które się niczem prawie nie różnią od tamtych, chyba tem, że są drobniejsze, Pyłki jest to rodzaj apoftegmatów greckich, lub fraszek Kochanowskiego i Brodzińskiego. Daléj piękne są fantazje Zaleskiego: „Sam z pieśnią“ i „Przygrywka do nowéj poezji“; w téj ostatniéj wystawił poeta swój pogląd chrześciański na nić dziejów, na pochód cywilizacji. Wreszcie Zaleski stał się zagranicą poetą religijnym, pisał modlitwy, hymny i utworzył prawdziwą perłę poezji, to jest „Przenajświętszą rodzinę“. Opisuje w téj perle swoim sposobem ten ustęp ewangielji u świętego Łukasza, który mówi o Jezusie w dwunastym roku życia wśród kościoła jerozolimskiego. Tłómaczył Zaleski wiele także z pieśni serbskich[1].
Seweryn Goszczyński, pisał dwa poemata: „Sobótka“, którego wstęp wspaniały „Kościelisko“ wprzód ogłosił i „Annę z Nadbrzeża“. Jego powieść prozą „Król zamczyska“ jest fantastycznym poematem. Wszystkie te dzieła Goszczyńskiego razem zebrane wyszły u Schlettera we Wrocławiu 1852 roku w 3 tomach: zawierają także poezje liryczne i małe powieści wierszem. Wprzódy wyszły „Trzy stróny“ w Strasburgu: Znakomite jest także „słówko o poświęceniu się“, jako ustęp z filozofji narodowej. Zajmujący jest bardzo „Dziennik podróży do Tatrów“, który w 1833 roku jeszcze napisany, w lat 20 potem księgarz Wolff ogłosił w Pe-
- ↑ Józef Bohdan Zaleski urodził się dnia 14 lutego 1802 roku we wsi Bohaterce na Ukrainie. Szkoły skończył w Humaniu, uniwersytet w Warszawie. W roku 1831 przeniósł się do Francji, zkad zwiedzał Włochy, w końcu został dyrektorem szkoły Batignolles w Paryżu.
W roku 1862 wydał „Duch od stepu“, poemat wysoko ceniony, choć często zbyt ciemny i manierowany. Późniéj wyszedł jeszcze zbiór nowych drobnych jego utworów w Poznaniu, ale nie czuć już tam śpiewu „słowika“. Obecnie we Lwowie wydał Gubrynowicz kompletny zbiór poezyj Zaleskiego. Patrz o nim § 239.
Przyp. wyd.
