nie uwagę; rozrzuca ale nie skupia obraz, który sobie potrzeba dopiero samemu tworzyć w imaginacji. Dzieduszycki nie potrafi dwoma, trzema rysami, a nawet i w obszerniejszym zakresie przedstawić tak historycznéj osoby, żebyśmy odrazu mogli ocenić wpływ jéj na epokę, jéj znaczenie i wielkość. Toż samo widać w monografjach skromniejszych nie tak wpływowych ludzi, jak nimi byli Skarga i Oleśnicki. Jego „starowierny pasterz“ Sierakowski, odżyje kiedyś dopiero w obrazie, który może inne zdolniejsze nakreślić pióro na podstawie podań i faktów nagromadzonych przez Dzieduszyckiego. W każdym razie, gdyby nie zbytnia jednostronność, byłby to pisarz bez zarzutu. Tylko niespodziewać nam się od niego dziejów narodu, jak to utrzymywali nasi historycy krakowscy. Jest wiele pojedyńczych rozpraw Dzieduszyckiego drukiem ogłoszonych; pisarz ten nigdzie nie zajmuje, a wszędzie uderza erudycją. Badania swoje ogłasza pod nazwiskiem przybranem Rychcickiego.
Czasami popuszcza Dzieduszycki cugle i poetyckiéj fantazji, bo rymuje. Treścią takich jego wystąpień, są zawsze wywody polemiczne, krytyka ludzi i wyobrażeń. Rzeczywiście szkoda czasu, którego lepiéj mógłby użyć pisarz takiego już stanowiska w literaturze, jak Dzieduszycki [1]).
298. Znakomitościami także literatury historycznéj w Galicji są dwaj Stadniccy, Kazimierz i Alexander. Kazimierza największą jest zasługą prześliczne dzieło „Synowie Giedymina“. Autor postanowił tutaj z rozmaitych ciągle się zbijających wzajemnie podań kronik litewskich i ruskich, z faktów zanotowanych przez historyków, z dat dyplomatycznych, wyłamać prawdę i opowiedzieć całe dzieje rodziny Giedymina. Rzecz ważna, a ze wszechmiar godna, żeby ją przecie raz stanowczo objaśnić, bo dotąd nie wiemy nawet z pewnością, ilu synów miał Giedymin i jakie rodziny książęce w Litwie i na Rusi od niego pochodziły; światło należyte na ten przedmiot puszczone, objaśniłoby wiele i same dzieje Litwy i Rusi, stosunek narodowości jednéj i drugiéj, stosunek książąt lennych do wielkiego panującego na Litwie, który
- ↑ Maurycy Dzieduszycki, urodzony w roku 1813 w Rychcicach, umarł w kwietniu 1877 roku we Lwowie.Przyp. wyd.
