Żegoty Paulego [1]) i Józefa Mączyńskiego [2]) dwóch kapłanów poświęciło się pracom historycznym: ksiądz Mateusz Gładyszewicz i Ludwik Łętkowski. Gładyszewicz, dzisiaj kustosz i administrator téj części dyecezji krakowskiéj, która leży po za granicami królestwa polskiego, a niedawno jeszcze stanowiła małą Rzeczpospolitą krakowską, wydał „Żywot błogosławionego Prandoty z Białaczewa, biskupa krakowskiego“ (w roku 1845). Praca ta jeszcze w staropolskim smaku; zamiast nauki z historji płynie z niéj więcéj woń cudowności i głębokiéj wiary; panegiryk to więcéj i legenda, jak dzieje, cały postęp dzisiejszéj nauki znać w dyplomatarjuszu, który autor zebrał około życia świętego [3]). Ksiądz Łętowski jest pisarzem z powołania, człowiek to niepospolitéj erudycji i silnéj wymowy. Znakomite jest i wielkiéj wagi dzieło Łętowskiego pod tytułem: „Katalog biskupów, prałatów i kanoników krakowskich“. Cztery grube tomy poświęcił tutaj autor przedmiotowi ukochanemu, bo ksiądz Łętowski kocha wszędzie przeszłość polską, ale kocha ją najwięcéj w kościele narodowym, ale nad wszelkie kościoły droższe mu są krakowskie, a pomiędzy krakowskiemi, katedra na Wawelu. W katalogu więc zawarł dzieje i życiorysy wielu znakomitości w kościele narodowym. Po studjowaniu historji ludzi, wziął się do spisywania historji murów i dzisiaj owocem jego pracy jest wiekopomne dzieło o katedrze krakowskiéj, na które oprócz erudycji i sztuka się jeszcze wysiliła. Rzewną i poetycką mając duszę, jak Woronicz, rozpłakał się Łętowski nad upadkiem wielkości dawnéj, nad zatratą staropolskiéj pobożności, która mu się co krok przypomina; o niéj więc tylko marzy i myśli. Styl także jego dziwnie jest nastrojony ku boleści, ztąd i język jego
- ↑ Pauli Żegota wydal: „Pieśni ludu polskiego w Galicji“ (1838), „Pamiętniki do życia i sprawy Samuela i Krzysztofa Zborowskich“ (1846), „Żywoty hetmanów królestwa polskiego i Wielkiego księstwa litewskiego“ (1850), „Pamiętniki o wyprawie chocimskiéj“ i t. d. Pauli jest przytem jednym z najznakomitszych naszych bibljografów. Mieszka w Krakowie.Przyp. wyd.
- ↑ Józef Mączyński, dyrektor teatru w Krakowie, umarł w roku 1862, Wydawał opis Krakowa, jego starożytności, jego podania i t. d.Przyp. wyd.
- ↑ Ksiądz Mateusz Gładyszewicz, umarł w roku 1862 w Krakowie.Przyp. wyd.
