Stanisław Przyłęcki wydał materjały do historji rodziny hetmańskiéj Koniecpolskich i sławny poemat Wacława Potockiego o „wojnie chocimskiéj“, który jest także materjałem historycznym. Główną cechą innych prac jego na tem polu jest kompilacja i bibljografja; ma Przyłęcki bogate zasoby w notatach swoich dla wyjaśnienia obrazu skarbów naszych literackich. I wogóle cała jego praca poświęcona badaniom przeszłości, głównie zwraca się ku bibljografji, a nie tyle ku właściwym dziejom. Nawet ten charakter nosi jego dzieło wyłącznie historyczne o Koniecpolskich, przepełnione faktami dla dziejów piśmiennictwa. Stąd wszelkie jego monografje o dawnych pisarzach, bardzo są nauczające, jednakże nie udało się Przyłęckiemu dowodzenie, że Jędrzéj Lipski był autorem poematu o „wojnie chocimskiéj“; Szajnocha był od niego pod tym względem przenikliwszy. Ma Przyłęcki i drugą jeszcze specjalność, pisze dosyć o gospodarstwie wiejskiem [1]).
Niedawno zaczął pracować dla historji ksiądz Sadok Barącz, z rodu ormianin ruski, który przybrał sukienkę św. Dominika i jest dzisiaj jednem ze świateł swego zakonu w Galicji. Pisarz to niezmiernie pracowity i zabiegły, ale bez krytyki i bez zdolności. Ciągle się krzątając około nauki, zebrał już niemało dla niéj owocu. Wydał naprzód „Pamiętniki miasta Żółkwi“; rzecz to niezmiernie sucha i w kronikarski sposób przedstawiona. Wydał daléj „Pamiętnik dziejów polskich“, w którym zawarł jako materjały historyczne, wypisy z akt miejskich lwowskich, w czem naśladował głównie Ambrożego Grabowskiego i wreszcie ogłosił najważniejsze, przynajmniéj pod względem pomysłu, swoje dzieło „Żywoty sławnych ormian“. Żywoty te nie są bez pewnéj wartości pod względem faktycznym, ale w wykonaniu niezmiernie słabe; autor rozkochany w plemieniu i narodowości swojéj przesadził miłością i lada kogo, lada za co, zrobił wielkim człowiekiem. Z pism Barącza to jednak bierzemy przekonanie, że dosyć są bogate materjały dla historji w ręku ormian naszych; spisywali je sami w swoim narodowym języku, a więc niedostępnym dla ogółu, albo po łacinie; spisywali je najwięcéj dla siebie
- ↑ Stanisław Przyłęcki umarł w 1866 roku.Przyp. wyd.
