Strona:PL Jan III Sobieski król Polski czyli Ślepa niewolnica z Sziras.djvu/78

Ta strona została przepisana.
 80
JAN III SOBIESKI.

tego śmiertelnego wroga nie ujrzy przed sobą, tak jak teraz ogląda twoje! Zabierz z sobą przysięgę Jagiellony do grobu. Biada ci, Janie Sobieski, jeżeli losy postawią cię na mojej drodze, jeżeli mi się uda dosięgnąć ciebie i ślepą niewolnicę z Sziras. Oboje będziecie zgubieni!
W tej chwili Jagiellona wyglądała strasznie.
Tak starożytne ludy wyobrażały sobie owe boginie zemsty, które aż do krańców świata ścigały swoje ofiary.

16.
Zmęczony król.

Nim postąpimy dalej w naszem opowiadaniu, musimy się przedewszystkiem udać na dwór króla Jana II Kazimierza, gdzie w owym czasie ważne odgrywały się wypadki.
Król ten, który przed wstąpieniem na tron był kardynałem dyakonem nie był stworzony do wojennych zapasów, a za jego panowania Polska była bardzo niepokojona, szczególniej przez Ta tarów i Kozaków pod dowództwem Chmielnickiego. Po licznych walkach przyszło do układów, te jednakże wywołały spory i niezadowolenie w polskiej radzie wojennej. Wiśniowiecki żądał, aby mu dano oddział wojska, ażeby Tatarom przeciąć odwrót, nie uczyniono jednak zadość jego żądaniu, wskutek czego zniechęcony opuścił Warszawę. Król zdał dalsze prowadzenie wojny na hetmanów. Nie posiadał on przymiotów, któremi odznaczał się Władysław IV, jako król i wojownik. Wychowanie jego duchowne i godność kardynała, którą piastował, nie zostały bez wpływu na niego, jak podaje dziejopisarz Aleksander Bronikowski, otaczał się też faworytami, którzy jak również królowa, posiadali za jego panowania wielką władzę.
Tymczasem Chmielnicki nie dotrzymał obietnicy danej przy podpisaniu pokoju, lecz wszedł potajemnie w układy z Sułtanem i ze Szwedami.
Listy jego przejęto i hetman koronny Kalinowski wyruszył z korpusem obserwacyjnym z dziewięciu tysięcy ludzi złożonym na Ukrainę. Tu dał się wywieźć w pole udanem pokojowem usposobieniem Chmielnickiego, tymczasem syn jego Tymoteusz napadł nań z Tatarami z tyłu i pobił go. Kalinowski poległ w bitwie. Kozacy odkupili od Tatarów i wymordowali jeńców.
Pomimo tego okropnego czynu Chmielnicki obawiając się swoich sprzymierzeńców Tatarów, nie chciał sobie zamykać drogi pojednania się z królem i posłał pismo proszące o pokój do Warszawy.
Tutaj podkanclerzy koronny Radziejowski ożenił się z Elżbietą Słuszkówną, córką wojewody trockiego, wdową po wielkim marszałku koronnym Kalinowskim, ale z niechęcią patrzył na to, że król zakochanym był w jego żonie, a ta odwzajemniała miłość monarchy.
Do większego jeszcze rozdrażnienia doprowadził go proces rozwodowy, który po rozmowie z królem wytoczyła Elżbieta, a do ostateczności został popchnięty przez to, że zabrała przemocą jego dom, a brat jej nawet przelał krew kilku jego ludzi.
Radziejowski odbił swój pałac, został jednak oskarżony przed sądem marszałkowskim i skazany na ciężką karę, gdy małżonkę jego i jej brata na lekkie kary skazano.