Oskarżony król uciekł do Wiednia, a następnie do Szwecyi, gdzie zastał wszystko przygotowane do wojny.
Wprawdzie młody cesarz Leopold przy wybuchu kroków nieprzyjacielskich dotrzymał zawartego z Polakami przymierza i wysłał wojsko przeciw ko Szwedom, to jednak niewiele pomogło i położenie Polski stało się bardzo przykrem.
Wkrótce jednak polski wódz Czarnecki odniósł zwycięstwo pod Lachowicami, a wielki hetman koronny Stanisław Potocki, również pobił nieprzyjaciół.
Naówczas miejsce wojny zajęły wewnętrzne niezgody. Jerzy Lubomirski, wielki marszałek i hetman polny koronny wraz z chorążym koronnym Janem Sobieskim odebrali Szwedom zabrane przez nich miasta pruskie, poczem po śmierci Karola X Gustawa szwedzkiego zawartym został pokój, o który układy królowa Marya Ludwika już przedtem za pośrednictwem Francyi zaczęła. Gdy następnie Jerzy Lubomirski i Jan Sobieski przybyli na dwór królewski do Warszawy, ten ostatni za okazaną waleczność został mianowany hetmanem polnym, gdy pierwszy przeszedł na stronę niezadowolonych, ponieważ ściągnął na siebie niełaskę królowej i uczuł ją bardzo dotkliwie.
Poszło to stąd że Jan Kazimierz, ulegając woli królowej, chciał ustanowić księcia francuskiego Kondeusza swoim następcą. Takiemu postanowieniu przeciwni jednak byli magnaci, a książę Jerzy Lubomirski oparł się jawnie mianowaniu obcego księcia następcą tronu. Postawiono go za to w stan oskarżenia i był zmuszony uciec do Wrocławia, gdzie oddał się pod opiekę Austryi.
Król dał się nakłonić królowej do prześladowania czcigodnego księcia, któremu wiele zawdzięczał. Pozbawił go godności i wysłał przeciw niemu wojsko. Ponieważ jednak wojsko królewskie jak zwykle nie dostawało żołdu, wzięło więc swoich dowódzców do niewoli i przeszło na stronę Lubomirskiego. Ten jednak rozpuścił swoje siły zbrojne i okazał się tyle szlachetnym, że się poddał królowi.
Król przecież znowu uległ namowom małżonki i odmówił księciu ułaskawienia, a spory wynikłe z tego powodu i z kwestyi wyboru następcy tronu spowodowały rozdwojenie w zwołanym sejmie.
Przyszło następnie pod Inowrocławiem do walki pomiędzy królewskimi a Lubomirskiego zwolennikami. W bitwie tej Lubomirski był zwycięzcą i zmusił króla do zawarcia pokoju, a mianowicie do przyrzeczenia, że nikomu nie będzie dopomagał do dostania się na tron. Niezadługo potem Lubomirski umarł.
Król znudzony temi walkami i zatargami, gdy małżonka jego królowa Marya Ludwika umarła postanowił złożyć dobrowolnie koronę. Gdyby nie zgubny wpływ królowej, rozsądek jego i osobiste męstwo byłyby ustrzegły państwo i jego samego od niejednej klęski. Złożywszy godność królewską, udał się do Francyi, gdzie został opatem w pewnym klasztorze.
Tym sposobem zawakowała korona polska, a że nie było bezpośredniego następcy, zaczęły się więc spory o następstwo tronu.
Książę prymas Prażmowski zwołał sejm elekcyjny, na którym dostojnicy i szlachta porozumieć się mieli co do wyboru króla. Książę prymas był za wybraniem księcia Kondeusza i nie
Strona:PL Jan III Sobieski król Polski czyli Ślepa niewolnica z Sziras.djvu/79
Ta strona została przepisana.
85
JAN III SOBIESKI.
