Strona:PL Janusz Korczak - JKD - Dziecko w rodzinie.djvu/123

boru przyswajają mowę dorosłych, niektórym częstym naszym zwrotom opierają się wyraźnie.
 — Daj, widzisz. Pożycz, słuchaj. Pokaż, widzisz.
 „Widzisz“ — „słuchaj“ — odpowiadają naszemu: „proszę“. Prosić, to żebrać (dziad prosi). Dziecko nie lubi upokarzającego wyrazu.
 — Myślisz, że się będę prosił? Nie proś go. Prosić go tam będę. Poczekaj, będziesz ty mnie prosił.
 Znam jeden tylko, wyjątkowo uroczysty zwrot:
 — Widzisz, jaki ty jesteś: ja ciebie tak proszę.
 Nawet zwracając się do dorosłych, dziecko woli formę: „niech mama, niech pan“ i tylko ulegając żądaniu, „prosi“.
 Wyrazem: „widzisz“ dziecko zastępuje niemniej przykry: „przepraszam“.
 — Widzisz, ja nienaumyślnie. Widzisz, ja nie chciałem. Widzisz, ja nie wiedziałem.
 A bogactwo zwrotów perswazji i ostrzeżenia, by uniknąć scen gwałtownych.
 — Przestań, zostaw, nie zaczynaj, odejdź sobie, idź sobie. Zostaw że. Odejdź że. Ja ci mówię: przestań. Proszę cię: przestań (tu prośba jest bardzo stanowczym rozkazem). Nie odejdziesz ty? Słuchaj: nie przestaniesz nareszcie?
 Groźba:
 — Chcesz dostać? Chcesz oberwać? Zobaczysz, że pożałujesz. Ej, bo będziesz płakał.
 Lekceważące zdwojenie wyrazu:
 — Dobrze, dobrze… Wiem, wiem… Poczekaj, poczekaj.
 Zmuszamy dziecko, by się bało.
 — Dużo się boję. Myślisz, że się boję. Bać go się tam będę.