Strona:PL Jebb - Historya literatury greckiej.djvu/111

zanim rozpoczęła się prawdziwa literatura prozaiczna. Późne powstanie literatury prozaicznej w Grecyi tłómaczy się po części zajęciem powszechnem, które budziła poezya epicka dla legend o heroicznej przeszłości, oraz łatwością, z jaką wiersz elegijny i attycki odpowiadał potrzebom wynurzenia kulturalnego i myślącego człowieka. Po części jest ono wynikiem faktu, że Grecya rozdrobiona była na drobne państwa, zajęte własnemi sprawami i własnemi tradycyami. Nie było więc wymagań tego rodzaju doniesień ogólnie narodowych, któreby przyśpieszyły powstanie literatury prozaicznej. Homer stanowił historyą narodową. Wojny perskie dały po raz pierwszy wielki temat ogólnie narodowy.
 Opóźnienie w rozwoju prozy było korzystnem z pewnych względów. Szerszą i mocniejszą stała się przez to podstawa poetycka, na której spoczęła kultura grecka. Podniosłość duchowa, szlachetność pomysłu, które stanowiły najpiękniejsze cechy charakteru greckiego, są w znacznym stopniu wynikiem długiego wszechwładztwa poezyi nad narodem.
 2. Najdawniejsi prozaicy. Proza literacka, podobnie jak i poezya artystyczna, rozpoczęła się w Jonii. Około r. 550 prz. Chr. Ferecydes z Syros (którego nie trzeba mieszać z kronikarzem Ferecydesem z Leros, 450 prz. Chr.), wykładał w prozie, którą uważają za najdawniejszą prozę grecką, spekulacye teologiczne. Filozofowie greccy Anaksimenes i Anaksimander pisali również w prozie. Ta proza najdawniejsza składała się, jak się zdaje, z krótkich zdań, bądź zupełnie rozdzielnych, bądź luźnie z sobą powiązanych, na wzór owych orzeczeń przypisywanych mędrcom tej samej doby. Myśliciele, którzy chcieli nadać artystyczną formę pismom