Strona:PL Jebb - Historya literatury greckiej.djvu/122

cie. Podobno Ateńczycy odwołali wyrok wygnania, może przez wdzięczność dla odwagi syna jego, Grillosa, który poległ po stronie ateńskiej u Mantinei w r. 362. Ksenofont umarł około r. 354.
 19. Obok „Anabazis,” którą ogłosił pod nazwiskiem Syrakuzańczyka Temistogenesa, głównem dziełem Ksenofonta jest „Hellenika,” historya Grecyi w siedmiu księgach od r. 410 do bitwy u Mantinei w r. 362. Pierwsze dwie księgi ułożone zostały zapewne nie później, jak w r. 400, jako dalszy ciąg nieskończonego dzieła Tucydidesa, a różnią się wielce co do tonu i myśli od pozostałych pięciu ksiąg. Jest to sucha opowieść, gdzieniegdzie ożywiona krótkiemi przemówieniami lub rozmowami, lecz skażona stronnością autora na korzysć Sparty i bałwochwalczą czcią dla Agezilausza, wskutek której pozostawia innych w cieniu. Ksenofont opowiada o pierwszym najeździe Tebańczyków na Peloponez, nie wspominając o tem, że Epaminondas założył Megalopolis i odbudował Messynę; opowiada też o rewolucyi w Tebach, nie wymieniając Pelopidasa. Pomimo tych błędów wszakże dzieło to jest bardzo cenne jako główne źródło do historyi przewagi Spartanów i Tebańczyków.
 20. We wspomnieniach o Sokratesie usiłuje obronić naukę mistrza swego od zarzutów bezbożności i niemoralności oraz uplastycznić ją opowieściami z jego życia i gawęd. Sokrates jego pozbawiony jest subtelnej ironii, jaką posiada u Platona, a wątpić należy, czy Ksenofont pochwycił właściwą myśl mistrza. Książka wszakże zajmującą jest nietylko dlatego, że przechowała niektóre prawdziwe rysy i myśli, lecz także dlatego, iż wykazuje, jakie wrażenie wywierał Sokrates na umysł tak na wskroś praktyczny i niezbyt bystry.