Strona:PL Jebb - Historya literatury greckiej.djvu/123

W rozprawie „O ekonomii domowej” Sokrates opowiada, jak wzorowy mąż ateński skreślił pogląd swój na wykształcenie młodej żony, która, wychodząc za mąż w wieku lat 15, nic nie umiała, prócz gotowania. Nic się nie wspomina o wykształceniu umysłowem, lecz zalety dobrej żony i dobrego męża nakreślone są z wdziękiem. W „Uczcie,” napisanej prawdopodobnie wcześniej, niż dyalog Platona, noszący ten sam tytuł, daje zajmujący obraz kolacyi ateńskiej, ożywiony przez trupę zawodowych kuglarzy, oraz przez rozmowy Sokratesa o miłości niebieskiej i ziemskiej. „Obrona Sokratesa” na sądzie, przypisywana Ksenofontowi, jest prawdopodobnie ćwiczeniem scholastycznem późniejszej daty.
 21. „Cyropedya,” czyli wychowanie Cyrusa, jest rodzajem powieści historycznej w ośmiu księgach. Opisuje w niej Ksenofont, jak został wychowany Cyrus, założyciel potęgi perskiej (który zmarł w roku 529; nie należy go mieszać z Cyrusem z „Anabazis,” zabitym w r. 401), jak odznaczył się jako mąż stanu, dowódca i król i jakie rady dawał, umierając, synom i ministrom swoim. Dzieło to nie jest ścisłe pod względem historycznym, ani też nie daje prawdziwego obrazu obyczajów perskich; jest to raczej pochwała sokratycznych zasad i spartańskiej praktyki, w której sam Cyrus, odtwarzający niektóre rysy młodego Cyrusa, znanego Ksenofontowi, jest nawpół Sokratesem, nawpół Agezilauszem. Opowieść o księciu assyryjskim Abracatesie, którego piękna żona, Pantea, zabiła siebie, gdy on poległ, walcząc w obronie jej rycerskiego zdobywcy, Cyrusa, stanowi najdawniejszą powieść miłosną w literaturze europejskiej. Przykładem tonu sokratycznego jest opowieść o wyćwiczeniu Cyrusa przez jego nauczyciela za to, że