Strona:PL Jebb - Historya literatury greckiej.djvu/144

jestem śmiertelny wnioskowanie dedukcyjne). Rozumowanie indukcyjne prowadzi od szczegółów do twierdzenia ogólnego. Np.: A, B, C, D są łabędzie; są one białe: a więc wszystkie łabędzie są białe (wnioskowanie indukcyjne). Wniosek ten wszakże będzie poprawnym tylko wtedy, jeśli A, B, C, D obejmuje wszystkie łabędzie. Arystoteles wykończył badanie dedukcyi, lecz nie uczynił tego w tym samym stopniu dla indukcyi. Przyczyną, tego jest, że Arystoteles był ostatecznie więcej dyalektykiem, niż uczonym.
 34. Etyka Arystotelesa nazywa się nikomachijską, prawdopodobnie dlatego, że syn jego Nikomach wydał ją. „Etyka eudemińska” nie jest dziełem Arystotelesa, lecz streszczeniem jego poglądów przez ucznia Eudemosa. Z tego dzieła zapożyczone zostały zapewne 5, 6 i 7 księgi „Etyki nikomachijskiej,” aby zapełnić lukę, pozostawioną przez Arystotelesa. „Wielka Etyka,” obejmująca ten sam przedmiot, jest dziełem jakiegoś późniejszego wyznawcy tej szkoły. Celem wszelkiej czynności, powiada Arystoteles, jest szczęście. Szczęście polega na harmonijnem użyciu władz ludzkich zgodnie z ich własnem prawem doskonałości czyli cnoty. Każda cnota jest środkiem między dwiema wadami krańcowemi (np. odwaga — między trwożliwością a zuchwalstwem; oszczędność — między skąpstwem a rozrzutnością). Grecy skłonni byli widzieć w „dobrem” i „złem” moralną piękność i moralną brzydotę. Cnota w ten sposób stawała się wyższą formą, dobrego smaku. Główna zasługa Arystotelesa polega na wykazaniu, że cnota jest stanem woli, nie zaś rozumu, jak sądzono poprzednio, oraz że nawyknienia, czyli stany woli wytwarzają się przez częste powtarzanie tej samej czynności. „Człowiek — powiada Arystoteles —