Strona:PL Jebb - Historya literatury greckiej.djvu/150

skie oddzielało się coraz bardziej od publicznego, z którem dawniej stanowiło jedno. Wśród ludzi wykształconych zmieniło się dawne wyłącznie helleńskie poczucie. Nie pytano się: czy jest obywatelem greckim? lecz: czy ma umysł grecki? Takie rozszerzenie sympatyj umysłowych, a zarazem znamię upadku politycznego, szerzy się za czasów Epaminondasa, a postępując wśród niewielu, przyczyniło się do rozluźnienia jedności helleńskiej. Znajdujemy wyraz tego w następujących słowach Izokratesa: „Ateny doprowadziły do tego, że imię Greka nie należy już do rasy, lecz do umysłowości, oraz że powinniśmy je udzielać raczej tym, którzy dzielą naszą kulturę, niż tym, którzy mają wspólne z nami pochodzenie.”
 4. Literatura hellenizmu nie jest samorzutna, ani twórcza. Nie bierze natchnień z życia, lecz z istniejących już książek. Literatura helleńska była oryginalną, literatura hellenistyczna była pochodna. Autorowie nie przemawiają teraz do wszystkich współobywateli swoich, jak było w wolnych państwach greckich, lecz do niewielu arystokratów i uczonych, występujących w roli sędziów stylu greckiego wśród mieszanej, różnojęzycznej ludności. Literatura staje się wytwornem rzemiosłem, w którem powodzenie osiąga się przez zgodność z prawidłami lub przez ich wynajdywanie. Zmanierowanie i sztuczność zaczynają w niej panować.
 5. Aleksandrya, nowa stolica Ptolemeuszów, staje się pierwszą siedzibą hellenizmu literackiego. Handel rozwinął się naturalnie w tem wielkiem ognisku, pośredniczącem między wschodem i zachodem, a bogactwo materyalne, przenoszące się z Grecyi do Egiptu, pociągnęło za sobą sztuki i wiedzę. Król Ptolemeusz I, przezwiskiem Soter,