Strona:PL Jebb - Historya literatury greckiej.djvu/7

kich wyczytujemy niejednę lekcye pożyteczną dla naszych czasów. Ani powstanie nauki chrześcijańskiej, ani późniejsze dzieje kościoła chrześcijańskiego nie mogą być dobrze zrozumiane bez uwzględnienia charakteru i utworów umysłu greckiego. Pod wpływem chrześcijaństwa dwa pierwiastki zasadnicze weszły w skład życia umysłowego nowożytnego świata: hebrajski i grecki.
 4. Oryginalność literatury greckiej. Trzy główne typy utworów poetyckich — epika, liryka i dramat, również jak i rodzaje prozy — historycznej, filozoficznej i krasomówczej są dziś tak zwyczajne dla nas, że zdaje się, jakoby istniały zawsze z natury rzeczy. Jednak niektórych z nich nie było wcale, inne zaś istniały zaledwie w zawiązku, gdy geniusz grecki rozpoczynał swoje dzieło. Jeden po drugim, każdy z tych rodzajów został udoskonalony przez twórczą potęgę tego geniuszu w miarę jak uczuwała się tego potrzeba. Literatura grecka jest więc zajmująca nietylko sama przez się; jest ona głównem źródłem całej zachodniej literatury. Wpływ Rzymu na literaturę nowożytną był w wielu razach bardziej bezpośredni niż Grecyi; lecz jeśli będziemy poszukiwali pierwotnych jego źródeł, idąc za biegiem głównego potoku, doprowadzi on nas do Grecyi.
 5. Forma. Grecy byli rasą fizycznie piękną, obdarzoną wielką bystrością i subtelnością spostrzegania, która pozwalała im odczuć odrazu przesadę, niedorzeczność, lub, jak my wyrażamy się, brak smaku. Ulubionem ich prawidłem było: „Nie czyń nic nad miarę.” We wszystkiem naturalnie stosowali poczucie miary i właściwości, a nazywali to kairos, wyraz, który znaczy dosłownie dokładność (precyzyę), t. j. instynkt, nakazujący poprowadzić każdą linię tak, aby znalazła się na