Strona:PL Jebb - Historya literatury greckiej.djvu/8

swojem właściwem miejscu. Tak, gdy budowali świątynię, instynkt ten wstrzymywał ich od tego, aby uczynić jednę część za wielką w stosunku do innych, lub od umieszczenia ozdoby w niewłaściwem miejscu: ta jest przyczyna, dla której gmachy greckie, jak Partenon w Atenach, są tak doskonałe w swojej szlachetnej prostocie i symetryi. Jeśli Grek rzeźbił posąg, nietylko wykuwał członki i rysy w należytej proporcyi, lecz wstrzymywał się także od tego, by nie kazać głazom wyrażać więcej niż mogą, a posągowi nie narzucić roli malowidła. W ten sam sposób ulegali Grecy poczuciu miary i w pisaniu książek. Czuli oni niewłaściwość tego, gdy słowa były poważniejsze lub lżejsze od myśli, rozumieli, że styl przydatny do jednego rodzaju utworów może być nie na miejscu w innym. Przedewszystkiem czuli Grecy, że pisarz powinien starać się być jasnym, i że pracowite nagromadzenie słów, nie czyniące myśli jasną, gorsze jest niż dowcip nie na miejscu. To też w najlepszych dziełach pisarzy greckich znajdujemy zwykle dwie rzeczy: 1) Styl jest zastosowany do przedmiotu; w poezyi np. styl epicki różni się od lirycznego; proza historyczna jest inna, niż krasomówcza. 2) Pisarz usiłuje być jasnym; dobiera słowa do myśli, nie naciąga myśli do słów.
 6. Literatura grecka i językoznawstwo. Grecy, jak widzieliśmy, celowali w poczuciu piękna, oraz zdolności wytwarzania pięknych form, a z pięknych rzeczy, jakie stworzyli, język ich był najcudniejszą. Umysł grecki był jasny i śmiały, a przyzwyczajony do wyróżnienia subtelnych odcieni. Stopniowo więc Grecy wykształcili język swój tak, iż mógł oddawać te odcienie środkami najprostszemi i z zupełną dokładnością. Przy pomocy jednego zwrotu zamiast drugiego, również poprawnego, lub