Strona:PL Jerzy Żuławski - Prolegomena.djvu/056

— 48 —

zwolna nad teleskopem i dopiero po długiej chwili zwrócił się znów do mnie. Jedną ręką chwycił mnie za ramię powyżej łokcia a zataczając drugą krąg w koło siebie, spytał:
 — Czy ty myślisz naprawdę, że piękno jest tam, poza nami, w tych rzeczach wszystkich?
 — Ależ naturalnie! — odrzekłem.
 — Bo ja tak nie myślę, — kończył, — ja myślę, że ono jest w nas i tylko w nas.
 — Zapewne, jako uczucie, zapewne — wszak my piękno odczuwamy... Ale w każdym razie istnieje poza nami, w przedmiotach coś, co w nas koniecznie to uczucie wzbudza, coś, coby można nazwać przedmiotowem pięknem, warunkiem odczuwanego przez nas piękna.
 Mój przyjaciel się uśmiechnął.
 — A mnie się zdaje, że tego »czegoś« niema wcale.
 — Jak to rozumiesz? — spytałem zdziwiony.
 — A tak, że każda rzecz może być dla nas piękna, jeśli my ją piękną uczynimy.
 Nie wiedziałem na razie, co na to odpowiedzieć. Twierdzenie to wydało mi się paradoksalnem.
 — Skąd ci to przyszło? — wybąknąłem wreszcie.
 — Widzisz, gdy się codziennie ma do czynienia z rzeczą tak piękną, jak gwiaździste niebo, to się mimowoli zastanawia nad tem, co to jest owo piękno samo. I do ciekawych — przynajmniej dla siebie — doszedłem wyników. Naprzód spostrzegłem, że wyrazu »piękny« używamy w dwojakiem znaczeniu: w moralnem i estetycznem. Piękny pod względem moralnym znaczy niemal to samo, co dobry; to pojęcie tedy jest dość ściśle określone. Brakło mi je-