Strona:PL Jerzy Żuławski - Przed zwierciadłem prawdy.djvu/303

gę; dzisiaj jest niepodobieństwem nie liczyć się z Kantem nawet wtedy, gdy się chce pójść w innym kierunku. Wynika to stąd, że pierwszy Kant nadał teorji poznawania zupełnie ścisłą, krytyczną formę, przez co stał się po Sofistach drugim tworcą tej nauki. Przytem rozstrzygający jest tu jeszce drugi moment:
 Kant jest syntezą i zakończeniem dwudziestodwu-wiekowego okresu w rozwoju teorji poznawania. Ujął on tylko w ścisłą formę momenty, będące wynikiem tego rozwoju. Myśl ludzka doszła już do przeświadczenia, że w poznaniu naszem zbiegają się czynniki przedmiotowe i podmiotowe i oceniła olbrzymią przewagę tych ostatnich; zadała sobie już niejednokrotnie pytanie, czy wobec tego nasze wyobrażenie świata odpowiada istniejącemu w rzeczywistości i poprowadziła granicę między zjawiskiem a rzeczą samą w siebie. Kant, podjąwszy ten podwójny rozdział, doprowadził do do ostateczności i ugruntował niezbicie, czyniąc luźne myśli swych poprzedników ogniwami nieprzerwanego łańcucha.
 Od Kanta dla tego tylko liczy się nowa epoka filozofji, że jest on zamknięciem epoki starej. Jeżeli dzisiaj mówimy, że na wszystkich współ-