ność ta niemal zdumiewa i wywołuje posądzenie autora o brak przemyślanego planu, po przeczytaniu jednak całej powieści widzimy, że dzięki tym epizodom tak troskliwie opracowanym, właśnie staje się ona czemś daleko więcej niż zwykłą powieścią, dając nam jedyne i najwierniejsze odtworzenie świata i ludzi, obraz zamierzchłego życia na Podhalu, jak gdyby cudem we wszystkich szczegółach wskrzeszonego.
Nie wiem, czy Tetmajer miał ten zamiar wyraźny, ale to nie ulega wątpliwości, że w powieściach swych oprócz Tatrom stworzonej legiendy, dał prawdziwą epopeję życia chłopskiego, jakiej dotąd w Polsce nie napisał nikt. Legienda Janosikowa, głęboko w dziejowem dążeniu i charakterze ludu uzasadniona, stanowi tej epopei oś, około której owija się całokształt życia, w najdrobniejszych przedstawionego szczegółach. Opisy ludu, jego zwyczajów i obyczajów, domów, stroju i sprzętów, jakby mimochodem w opowiadaniu wtrącone, ożywiają je i podnoszą znamiennie plastykę obrazu. Życie domowe i pasterskie, praca, troski, zabawy, wierzenia, miłość i to nieokiełzane poczucie sui generis honoru, jakie dawnych Podhalan cechuje — wszystko to znalazło w epopei Tetmajera swój wyraz — i to
Strona:PL Jerzy Żuławski - Szkice literackie.djvu/058
Ta strona została uwierzytelniona.
