Strona:PL John Ruskin Gałązka dzikiej oliwy.djvu/11

 Zkąd powstał?
 Powstał ze znużenia umysłów dyscypliną pozytywną, która przydusiła chwilowo to, co wybujało w romantyzmie.
 To też epoka obecna ma w sobie pierwiastki poprzednich, chociaż jednej i drugiej się przeciwstawia, silniej oczywiście najbliższej epoce, pozytywnej.
 Byli wprawdzie tacy, dla których pozytywizm nie był doktryną, lecz tylko metodą naukową, dla których postęp nie znosił tradycyi, badanie ścisłe — ideałów, którzy wiedzy i wierze przeznaczali odrębne dziedziny, ograniczeń pozytywizmu nie uważali za nieodwołalne, dla których „nietylko wiedza była potęgą, ale i charakter“ — i którzy też dzisiaj niepotrzebują bić się w piersi i przerzucać od Ludwika Büchnera do Ferdynanda Brunatière’a, ponieważ nie obiecywali tego co obiecywał materyalizm niemiecki, a tembardziej nie przenosili go ze sfery zoologii w dziedzinę etyki.
 Ale dla wielkich fal epokowych tego rodzaju subtelności są niedostępne. Ludzkość tworzy nowe epoki nie tyle pod natchnieniem nowych rozumowań, ile za pobudką nowych nastrojów uczuciowych: niezadowolenia z tego co było i pragnienia czegoś lepszego.
 Ażeby jakaś idea zyskała wpływ na umysły,