Strona:PL Joseph Conrad-Murzyn z załogi Narcyza 015.jpeg

dzi ze sobą, która spaja w jedno całą ludzkość — umarłych z żywymi i żywych z tymi, co się mają narodzić.
 Tylko podobne myśli, czy też raczej uczucia, mogą do pewnego stopnia wyjaśnić cel moich usiłowań, poczynionych w niniejszem opowiadaniu; usiłowań dążących do przedstawienia niespokojnego epizodu z życia kilku ludzi, wyjętych z pogardzanego środowiska zahukanych prostaków, którzy nigdy do głosu nie dochodzą. Albowiem, jeśli jest choć cząstka prawdy w powyżej uczynionem wyznaniu, jasnem się staje, że niema na ziemi zakątka — czy mrocznego, czy też jaśniejącego wspaniałością — któryby nie zasługiwał choć na przelotne spojrzenie podziwu i litości. Pobudkę tę można uznać za wyjaśniającą sam przedmiot dzieła; ale niniejsza przedmowa, która jest poprostu wyznaniem dokonanych wysiłków, nie może się na tem zakończyć, gdyż wyznanie to nie jest jeszcze zupełne.
 Utwór fantazji, — o ile wogóle dąży do tego, aby stać się dziełem sztuki — przemawia do naszego temperamentu. I zaiste, winien być — podobnie jak malarstwo, jak muzyka, jak wszelka inna sztuka — wezwaniem indywidualnego temperamentu, skierowanem do wszelkich innych niezliczonych temperamentów, których subtelna i nieodparta siła nadaje mijającym zdarzeniom prawdziwą ich treść i stwarza duchową, uczuciową atmosferę odpowiednią danemu miejscu i czasowi. Podobne wezwanie musi być rzucone przez zmysły, o ile ma wywołać oddźwięk; i nie może się to stać w inny sposób, gdyż temperament — indywidualny czy zbiorowy — niedostępny jest jakimkolwiek rozumowaniom. Tedy wszelka sztuka przemawia pierwotnie do zmysłów, i artystyczny cel, wyrażony słowem pisanem, musi również do zmysłów przemawiać, jeśli jego podniosłem hasłem jest dotarcie do tajnej sprężyny drgającej wzruszeniem.