Strona:PL Julian Ursyn Niemcewicz - Śpiewy historyczne.djvu/253

Lutra i Kalwina naukę. Studenci pokrzywdzeni w kłótni o nierządnice z sługami Proboszcza Czarnkowskiego, że takiéy iakiéy żądali otrzymać nie mogli sprawiedliwości, Uczniwszy między sobą zmowę, opuścili szkołę Główna Krakowską, i do Prus, Czech, Niemiec, udawszy się na naukę, wszyscy prawie nowowierców przyieli wyznanie, i za powrotem rozkrzewiali ią po kraiu: do tego stopnia przy końcu panowania Zygmunta Augusta pomnożyła się u nas liczba protestantów, iż pięciu tylko senatorów katolików liczono w senacie, a ledwie nie przyszło do tego, że Biskupów z rady senatu oddalić miano. Król ani miał dosyć woli, ani też władzy, by wstrzymać tak bystro toczące się nowych zdań potoki, widział, że wszyscy czcili iednego Boga, zachowywali zakon iego, a przez iakie obrządki, roztrzygnienie tego Bogu zostawiał. Ile inne kraié straciły na prześladowaniu, tyle Polska na tolerancyi zyskała. Nie lała się krew braterska, Gdańsk i Prussy w posłuszeństwie zostały, odstrychnienie się dopiero od tych prawideł, za wprowadzeniem Jezuitów i zagadnieniem przez nich publicznego wychowania, wprowadziły do Polski przymus w zdaniach, i powszechnéy oświaty zagładę.
 Dopełnił Zygmunt August naywyższego życzeń swych celu, królowa Barbara koronowaną była na zieździe Krakowskim, przydał, świetności obrządkowi temu hołdy xiążąt Pruskiego, i Pomorskiego z Lawenburga i Bytowa, krótka radość; umarła w krotce Barbara nie bez silnego podeyrzenia, zadanéy przez Bonę trucizny. Zygmunt August nieutulonym obciążony żalem, z wielka uczciwością zwłoki iéy odprowadził do Wil-