Strona:PL Karol Dickens - Świerszcz za kominem.djvu/016

w Dombi i Syn, podobnie jak w Mikołaju Nickleby zagadnienia wychowania publicznego i wykształcenia młodzieży pierwszorzędne zajmują miejsce. Romans ten można uważać za kulminacyjny punkt sławy i powodzenia Dickensa. Podobał on się może nawet więcej, niżeli Klub Pikkwicka. Na rok 1851 i następny przypadają Pustkowie i Ciężkie czasy. Ostatnia powieść znów dotyka spraw wychowania, ale z dodatkiem kwestyi socyalnej, a już Ruskin stwierdził, że ktokolwiek interesuje się kwestyą socyalną, tenby powinien poważnie i starannie przeczytać Ciężkie czasy. W 1853 roku przedsięwziął autor w towarzystwie przyjaciela swego Collinsa nową podróż do Włoch i Szwajcaryi. Po powrocie w październiku tegoż roku w Birminghausie czytał na cel dobroczynny swoją Pieśń Bożego Narodzenia. Sukces tej recytacyi okazał się tak niespodziewanie wielki, że zadokumentowało się odkrycie w Dickensie nowego talentu: świetnego recytatora. Jął się atoli, dopóki siły twórcze służyły, nowej powieści p. t. Emma Dorrit. Skończył ją już w Chatam, dokąd przesiedlił się z rodziną na stałe, kupiwszy tam dom i gaj cedrowy. Tu upłynęła reszta życia. Tu tworzył, stąd czynił wyprawy w świat czy to dla rozrywki, czy dla recytacyi dzieł własnych. Tu powstała Powieść o dwóch miastach, niezmiernie silna dramatycznem zawikłaniem, bogata w epizody, lecz też jednolita w swej architektonicznej kom-