Strona:PL Kasprowicz - O poecie.djvu/59

prawo, którego zresztą możecie wszyscy doświadczyć na sobie. Jacyż to ludzie, jakież to obrazy przyrody, jakie miejscowości utkwiły wam najbardziej w pamięci? Czy może to, na coście patrzyli z zamiarem obserwowania, n. p. miasta, ludzie, okolice, oglądane oczami beztroskich turystów? Chyba nie. Przeciwnie! Właśnie to wszystko, obok czego przechodziliście obojętnie w chwili, gdy duchem waszym jakieś doniosłe wstrząsało zdarzenie. Do najdrobniejszego szczegółu wryje się w pamięć n. p. to, co, mając śmierć przed oczami, na spłoszonym zauważyliśmy koniu. To samo ujawnia się przy wielkim bolu, n. p. przy pogrzebie, lub wielkiej radości. A prawo zawsze będzie brzmiało: im głębsze poruszenie wnętrza, im silniejsza absorbcya ducha, tem intenzywniejszą będzie mimowolna obserwacya zjawisk przypadkowych. A ten obserwacyjny dar poety polega właśnie na odwracaniu się od rzeczywistości w związku z silnem życiem wewnętrznem. Teraz też zrozumiecie, dlaczego zawodowym naturalistom malowanie rzeczy realnych tak niesłychane nastręcza trudności, a dla czego idealistom właśnie udają się najpotężniejsze dzieła realistyczne, czego dowodem, pomiędzy innymi, Duńczyk Palludan Mueller. Aby wielkim stać się realistą, trzeba wpoprzód nauczyć się głęboko patrzeć w wnętrze. A więc do niczego ten miły obrazek naszych podręczników, wyobrażający poetę, jak kryształami ócz olimpijskich z zwycięskim, objektywnym spokojem wchłania przyrodę.